2016 Cenevre Suriye barış görüşmeleri

2016 Cenevre Suriye barış görüşmeleri
Durum	Askıya alındı
Konum	Cenevre
Ülke	İsviçre
Organizatör	Birleşmiş Milletler

2016 Cenevre Suriye barış görüşmeleri ya da Cenevre III, Suriye İç Savaşı'na çözüm bulabilmek için Birleşmiş Milletler nezdinde gerçekleşen Suriye hükûmeti ve Suriyeli muhalif gruplar arasındaki dolaylı müzakerelerdir.^[1] 2012 ile 2014 yıllarında İsviçre'nin Cenevre şehrinde gerçekleşen görüşmelerin üçüncüsüdür. Resmî olarak 1 Şubat 2016 tarihinde başlayacağı söylenen müzakerelerin 25 Şubat 2016 tarihine kadar geçici olarak durdurulduğu açıklandı.^[2][3]

Süreç

Müzakerelerin başlaması için en uygun tarih olarak Uluslararası Suriye Destek Grubu tarafından 1 Ocak 2016 olduğu açıklanmıştı.^[4] Daha sonra 25 Ocak 2016 tarihinde başlayacağı söylenmesine rağmen tarafların şartları, itirazları ve katılımcıların belirlenememesi sebebiyle planlandığı tarihte düzenlemedi.^[5] Fakat 25 Ocak günü basın toplantısı düzenleyen Birleşmiş Milletler'in Suriye Özel Temsilcisi Stefan De Mistura tarafından görüşmelerin 29 Ocak 2016 tarihinde Cenevre'de başlayacağı duyuruldu.^[6] Birleşmiş Milletler’in Suriye Özel Temsilcisi Stefan De Mistura, 26 Ocak günü toplantıya katılacak kişilere davetiyeleri yolladı. SMDK ve Türkiye'nin "terör örgütü" olarak kabul ettiği ve masada bulunmasını istemedikleri, Rusya'nın ise mutlaka masada olmasını istediği PYD'ye davet yollanmadı. Demokratik Birlik Partisi'nin bileşenlerden biri olduğu Demokratik Suriye Meclisi'nin Eş Başkanı Heysem Menna'ya davet yollandı. Diğer Eş Başkan İlham Ahmed'e ve Demokratik Birlik Partisi Başkanı Salih Müslim'e davet yollanmadığı için Heysem Menna daveti reddettiğini söyledi. Rusya destekli ve Suriye hükûmetine yakın olan diğer muhalif grup Değişim ve Özgürlük için Halk Cephesi'nin Başkanı Kadri Cemil'de davet edildi.^[5]

8-10 Aralık 2015 tarihinde Riyad'da Suriyeli muhalif gruplar bir araya geldi. Cenevre'deki barış görüşmelerinde kendilerini temsil edecek olan Yüksek Müzakere Konseyi'ni belirledi. Bu heyet içerisinde Suriye Muhalif ve Devrimci Güçler Ulusal Koalisyonu'nun 9, Ulusal Koordinasyon Komitesi'nin 5, Özgür Suriye Ordusu ile Ceyş-ul İslam'ın 10 ve bağımsızların ise 8 temsilcisi bulunması kararlaştırıldı.^[7] Heyetin başkanlığına Esat Zubi seçilirken, başkan yardımcılığına George Sabra atandı.^[8] 28 Ocak günü Yüksek Müzakere Konseyi'nin Genel Koordinatörü Riyad Hicab, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin 2254 sayılı kararının uygulanmasını istedi. Özellikle "sivillere yönelik yardımlara izin verilmesi ve sivillerin hedef alınmamasıyla ilgili maddelerin uygulanması konusunda endişeli olduklarını" söyledi. Suriye ve Rusya tarafından "sivillerin bombalanması ve aç bırakılması devam ettiği sürece görüşmelere katılmayacaklarını" söyledi.^[9] 29 Ocak günü Rusya destekli ılımlı Suriyeli muhalif grubun masada bulunmasına rağmen Yüksek Müzakere Konseyi'nin bulunmamasından dolaylı görüşmeler gerçekleştirilemedi. Aynı zamanda Suriye hükûmeti ya da Suriyeli muhalif gruplar ya da her ikisi de diğer tarafla aynı odada bulunmak istemediği belirtildi. 29 Ocak günü Yüksek Müzakere Konseyi, BM'nin insani yardım ve bombardımanın durması gibi konularda ne yapacağını öğrenmek için Cenevre'ye 17 kişilik heyetle gideceklerini söyledi. Katar, Suudi Arabistan ve Türkiye destekli^[10] Yüksek Müzakere Konseyi'nin 17 kişilik heyetine Riyad Hicab'ın başkanlık edeceği duyuruldu.^[11] İran ile Rusya tarafından "terör örgütü" olarak görülen Ceyş-ul İslam'ı temsilen heyette Muhammed Alluş'ta bulundu.^[12] 30 Ocak günü Yüksek Müzakere Konseyi, Birleşmiş Milletler ile yaptıkları görüşmelerin ardından, "karşı tarafın ciddiyetini test etmek için siyasi sürece katılmaya karar verdiklerini" açıkladı.^[13]

Görüşmelerde Suriye hükûmetini temsil eden heyetin başkanlığını Suriye'nin Birleşmiş Milletler Büyükelçisi Beşar Caferi yapacağı bildirildi.^[10]

Görüşmeler

Birleşmiş Milletler’in Suriye Özel Temsilcisi Stefan De Mistura, 1 Şubat günü Suriyeli muhaliflerin oluşturduğu Yüksek Müzakere Konseyi ile Cenevre'deki Birleşmiş Milletler ofisinde buluşması ile görüşmelerin resmen başladığını söyledi.^[2] Yüksek Müzakere Konseyi Sözcüsü Salim Muslat, görüşmede "2254 sayılı BM’nin kararı; kuşatmaların sona erdirilmesi, sivillere yönelik bombardımanın durdurulması ve tutukluların serbest bırakılması" konularının ele alındığını belirtti.^[14]

2 Şubat günü Birlemiş Milletler tarafından Suriye hükûmeti heyeti ve Yüksek Müzakere Konseyi ile De Mistura'nın ayrı ayrı görüşeceği açıklansa da, Suriye hükûmeti heyeti ile sabah yapılacak görüşmenin ertelendiği açıklandı.^[15] Akşam saatlerinde yapılacak Yüksek Müzakere Konseyi ile De Mistura görüşmesine ise, Yüksek Müzakere Konseyi üyeleri gitmedi. Yüksek Müzakere Konseyi üyeleri Cenevre’deki BM binasına geldi ancak içeri girmedi. Yüksek Müzakere Konseyi Sözcüsü Salim Muslat, "kuşatmaların kaldırılması ile bombalamaların durmasını istediklerini ve kendilerine verilen sözlerin tutulmasını beklediklerini" söyledi.^[16]

3 Şubat günü BM Suriye Özel Temsilcisi Staffan de Mistura yaptığı basın açıklamasında görüşmelerin 25 Şubat 2016 tarihine kadar geçici olarak durdurulduğunu açıkladı.^[17] Basın açıklamasında "tarafların Cenevre'ye gelerek üzerine düşeni yaptığını ama küresel ve bölgesel güçlerin bunu yapmadığı" yönünde konuştu. Ayrıca "ilk hafta görüşmelerinden anladım ki tarafların yapması gereken çok şey var. Sırf görüşme yapmak için görüşmeye hazır değiliz." dedi.^[3] Suriye'nin Birleşmiş Milletler Büyükelçisi Beşar Caferi ise "Katar, Suudi Arabistan ve Türkiye'nin Yüksek Müzakere Konseyi'nden geri çekilmesini istemesinin görüşmelerin durmasında etkili olduğunu" iddia etti.^[17]

Kaynakça