Operacija Bijela

Operacija »Bijela« je bila ofanziva NDH kojom se pokušalo sprečiti formiranje 12. slavonske brigade u okolini sela Bijela području Slavonije.

U toku formiranja 12. slavonske NOU brigade 10. oktobra 1942. godine, došlo je iznenadnog napada neprijateljskih snaga iz Daruvara i sa Bilo-gore.^[1] Poslije završetka ofanzive na Bilo-gori, u kojoj je učestvovalo oko 10.000 neprijateljskih vojnika, podržanih artiljerijom i avionima, neprijatelj je odmah produžio sa ofanzivom »Bijela«, pravcem: selo Pakrani - selo Bijela da napadne partizanske snage u rejonu sela Gornji Borci - Zaile.^[2] Tad su partizanske snage (dijelovi 1. i 2. slavonskog partizanskog odreda) bile prikupljene i nalazile se u fazi formiranja 1. slavonske brigade.^[3]

U operaciji »Bijela« neprijateljske snage sastojale su se od pet bojni sa oko 2.500 vojnika: 3 bojne 4. gorskog zdruga, 1 bataljon folksdojčera iz Bjelovara, 2 satnije koturaške bojne iz Koprivnice, podržani sa 8 tenkova i 4 aviona.^[4]

Borbu sa neprijateljskim snagama koje su nastupale iz Daruvara, prihvatili su i vodili dijelovi 1. slavonskog partizanskog odreda, Krajiška proleterska četa i dijelovi novoformiranog bataljona 1. slavonske brigade koja je zatečena u procesu formiranja. Naročito žestoka borba vođena je u selima Pakrani, Bijela, Skupiduša i Rastik. U protivnapadima i jurišima na neprijatelja, posebno se istakla Krajiška proleterska četa, čiji su borci onesposobili neprijateljev tenk. Upornim i žilavim otporom partizanskih snaga 10. oktobra do 12 časova, zaustavljeno je napredovanje neprijateljskih snaga na liniji Gusti Rastik (kota 418), Skupiduša (k. 413) i kod sela Bijele. U nemogućnosti da produži svoja dejstva, neprijatelj se u popodnevnim časovima povukao u pravcu sela Markovac i Daruvar. Prilikom povlačenja spalio je sela Bijelu, Pakrane i Markovac i ubijao narod, pljačkao imovinu i dio ljudi odveo u koncentracione logore.^[3]

Iako formiran među prvim jedinicama brigade, 1. bataljon je zbog neizvjesne situacije na pravcu Bijela-Borki, upućen tek 10. oktobra u popodnevnim časovima preko Vranog kamena za Bilo-goru. Oko 16 časova 2. četa 1. bataljona, kao prethodnica, kojom je komandovao Jovo Adžija, izbila je na Vrani kamen (trig. 830) i presjekla kolonu 2. bojne 4. gorskog zdruga pod komandom satnika Taboršaka. Bojna se kretala u pravcu k. 639, Pagani vrh. U kratkoj i oštroj borbi, desetina Milutina Vukovića iz Turčević Polja zaplijenila je brdski top 65 mm sa 36 granata. Teže je ranjen u ruku i desetar Milutin Vuković. Pošto je to bio prvi zaplijenjeni top u Slavoniji, njemu su se radovali svi partizani i narod s oslobođene teritorije Slavonije, a posebno borci 1. slavonske brigade. Dolaskom u Bilo-goru, 1. bataljon je naišao na teške posljedice neprijateljske ofanzive. Svuda je vladao pustoš. Ustaše su nemilosrdno uništavali civilno stanovništvo pod optužbom da su jataci i saradnici partizana. Ubijeno je 500 ljudi, žena i djece, a 3.000 je internirano u koncentracioni logor Jasenovac bez povratka. Stradalo je pet sela naseljenih srpskim stanovništvom: Topolovica, Crmošnjak, Mali Grđevac, Mala i Velika Peratovica, Mala i Velika Dapčevica.^[4]

• Spisak borbi NOVJ u Slavoniji
• Narodnooslobodilačka borba u Slavoniji
• Spisak antipartizanskih operacija u NDH
• Spisak osovinskih operacija u Jugoslaviji

• p
• r
• u

Drugi svjetski rat u Jugoslaviji

Sukobljene
strane

Saveznici	Narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije  • Komanda Srednjeg Istoka  • Crvena armija
Osovina	Wehrmacht  • Italijani (do 1943.)  • Bugari (do 1944.)  • Ustaše i Domobrani  • Nedićevci i Ljotićevci  • Četnici ili JVuO (počeli kao Saveznici)  • Slovenski domobrani  • Balisti

Vođe
i vojskovođe

Saveznici	Josip Broz Tito  • Arso Jovanović  • Peko Dapčević  • Koča Popović  • Sava Kovačević  • Ivo Lola Ribar  • Moša Pijade  • Kosta Nađ  • Edvard Kardelj  • Milovan Đilas  • Fitzroy MacLean  • Henry Maitland Wilson  • Fjodor Tolbuhin
Osovina	Alexander Löhr  • Maximilian von Weichs  • Franz Böhme  • Hans Felber  • Glaise-Horstenau  • Pirzio Biroli  • Mario Roatta  • Ante Pavelić  • Slavko Kvaternik  • Mladen Lorković  • Milan Nedić  • Dimitrije Ljotić  • Kosta Pećanac  • Dragoljub Mihailović  • Momčilo Đujić  • Pavle Đurišić  • Sekula Drljević  • Lav Rupnik

Tok rata

1941. Ustanak	Aprilski rat  • Okupacija Jugoslavije  • Ustanak (u NDH  • u Crnoj Gori  • u Srbiji  • u Sloveniji)  • Bitka za Loznicu  • Užička Republika  • Operacija Mačva  • Sastanak u Divcima  • Operacija Užice  • Pljevaljska bitka  • Olovo
1942. Bihaćka Republika	Borbe za Istočnu Bosnu  • Operacija Trio  • Bitka na Kozari  • Pohod u Zapadnu Bosnu  • Bitka za Kupres  • Borbe za Livno  • Borbe za Jajce  • Operacija Alfa  • Bihaćka operacija  • Bihaćka Republika
1943. Kapitulacija Italije	Operacija Weiss  • Bitka za Prozor  • Bitka na Neretvi  • Ofanziva NOVJ u Lici  • Operacija Schwarz  • Bitka na Sutjesci  • Kapitulacija Italije  • Bitka za Split  • Bitka za Tuzlu  • Antiosovinska ofanziva JVuO (Višegrad)  • Bitka za Sanski Most  • Romelova ofanziva  • Bitka za Glinu  • Bitka za Livno  • Operacija Kugelblitz  • Zimske operacije
1944. Bitka za Srbiju	Bitka za Ivanjicu  • Februarski pohod  • Operacija Bura  • Prodor NOVJ u Srbiju  • Desant na Korčulu  • Desant na Drvar  • Bitka za Podgorač  • Bitka za južnu Srbiju  • Andrijevička operacija  • Durmitorska operacija  • Operacija Ratweek  • Bitka na Jelovoj gori  • Bitka za Prijedor  • Bitka za Banja Luku  • Bitka za Brač  • Beogradska operacija  • Bitka za Travnik  • Batinska bitka  • Bitka za Koprivnicu  • Bitka za Knin  • Proboj Armijske grupe E iz Grčke  • Proboj četnika i Nemaca iz Srbije (iz Crne Gore)  • Četnička ofanziva u istočnoj Bosni
1945. Oslobođenje	Sremski front  • Mostarska operacija  • Sarajevska operacija  • Bosanska golgota • Bitka na Lijevča polju  • Karlovačka operacija  • Riječka operacija  • Tršćanska operacija  • Bitka na Zelengori  • Blajburška predaja

Ratni zločini

(spisak osuđenih)

Logori	Jasenovac  • Sajmište  • Banjica  • Jadovno  • Jajinci  • Topovske šupe  • Stara Gradiška  • Šabac  • Niš  • Lepoglava  • Jastrebarsko
Pokolji	Blagaj  • Vrginmost  • Drvar  • Grahovo  • Glina  • Skela  • Šabac  • Kraljevo  • Kragujevac  • Valjevo  • Novi Sad  • Drakulić  • Zabiokovlje  • Imotski-Ljubuški  • Gata  • Prozor  • Bijelo Polje  • Priboj-Pljevlja-Čajniče-Foča  • Vranić  • Rača  • Drugovac  • Blajburg

Vidi još: Holokaust • Narodnooslobodilačka borba • Osovinske operacije • Saveznici i Jugoslavija • Napadi na garnizone NDH • Antipartizanske operacije u NDH • Kolaboracija četnika • Demografski gubici