Wda (rzeka)
 | Ten artykuł dotyczy rzeki w Polsce, dopływu Wisły. Zobacz też: Wda – wieś w województwie pomorskim, w powiecie starogardzkim, w gminie Lubichowo. |
 Wda w okolicy Świecia | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Kontynent | Europa | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Państwo |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Rzeka | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Długość | 198 km | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Powierzchnia zlewni | 2325 km² | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Średni przepływ | 6,52 m³/s (przy ujściu) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Źródło | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Miejsce | Krążno okolice Osławy-Dąbrowy | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Wysokość | 146 m n.p.m. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Współrzędne | 54°05′57″N 17°36′34″E/54,099167 17,609444 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ujście | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Recypient | Wisła | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Miejsce | Świecie | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Wysokość | 23,1 m n.p.m. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Współrzędne | 53°24′42″N 18°28′45″E/53,411667 18,479167 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Wda, inaczej Czarna Woda (niem. Schwarzwasser) – rzeka w północnej Polsce, lewy dopływ Wisły o długości 198 km i powierzchni dorzecza 2325 km²[1].
Przebieg
Wypływa z jeziora Krążno w pobliżu wsi Osława-Dąbrowa koło Bytowa na Równinie Charzykowskiej. Przepływa przez jeziora Wdzydze, Gołuń, Radolne, Słupinko i Jelenie (tzw. kaszubską wielką wodę), następnie przez Bory Tucholskie. Uchodzi do Wisły w okolicach Świecia.
Silnie meandrująca rzeka nizinna o piaszczystym dnie, z licznymi głazami narzutowymi w korycie. Ze względu na zmienność od górskiego potoku do szerokiej, wolno płynącej rzeki, zakola, często wysokie, a miejscami urwiste, zalesione brzegi oraz przełomy, stanowi atrakcyjny szlak kajakowy. Organizowany jest tam na przełomie stycznia i lutego Ogólnopolski Zimowy Spływ Kajakowy.[potrzebny przypis]
Nazwa „Czarna Woda”, funkcjonująca również w niemieckiej tradycji nazewniczej, wzięła się prawdopodobnie od ciemnych wód rzeki. Na zabarwienie wód wpływ mieć mogły zabagnione brzegi, związki mineralne niesione przez wodę, a także ścieki ze smolarni działających do XIX wieku w przyległych wsiach i przysiółkach.
Na Wdzie działa się 6 elektrowni wodnych: w Wojtalu, we Wdeckim Młynie, w Żurze, Gródku, Kozłowie oraz Świeciu Przechowie.
W 1840 rozpoczęto budowę kanału Wdy o szerokości 6 m. Budowa trwała 6 lat[2].
Ochrona przyrody
Ponad 30% długości Wdy leży na obszarach objętych ochroną przyrody:
- Wdzydzki Park Krajobrazowy
- Rezerwat przyrody Trzebiocha (projektowany)
- Rezerwat przyrody Wyspy na jeziorze Wdzydze (projektowany)
- Rezerwat przyrody Wyspa Ostrów Mały (projektowany)
- Rezerwat przyrody Kręgi Kamienne w Odrach
- Rezerwat przyrody Krzywe Koło w Pętli Wdy
- specjalny obszar ochrony siedlisk Sandr Wdy
Galeria
-
Ujście Wdy do Wisły -
Most kolejowy na Wdzie w Kozłowie -
Wda na Górskim Moście za śluzą -
Kajaki na Wdzie -
Ujście Wdy z jez. Krążno
Zobacz też
- Czarna Woda (miasto)
- Rezerwat przyrody Krzywe Koło w Pętli Wdy
- Rzeki w Polsce
Bibliografia
- Roman. Janusiewicz: Wda: Lipusz-Świecie: szlak kajakowy: 1:60 000 = Wda Stromabwärts = Wda river fairway. Wrocław: Eko-Graf, 2005. ISBN 83-86645-68-7.
- Przemysław. Jujka: Bory Tucholskie : informator krajoznawczy: mapa turystyczna : 1:75 000. Warszawa: Demart, 2006. ISBN 83-74271-18-3.
Przypisy
Linki zewnętrzne
- Archiwalne zdjęcia rzeki w bibliotece Polona
