Uuno Klami

Uuno Klami

Uuno Klami w 1956
Imię i nazwisko	Uuno Kalervo Klami
Data i miejsce urodzenia	2 września 1900 Virolahti
Pochodzenie	fińskie
Data i miejsce śmierci	29 maja 1961 Virolahti
Przyczyna śmierci	atak serca
Instrumenty	fortepian
Gatunki	muzyka poważna
Zawód	kompozytor, pianista
Wydawnictwo	Ondine
Powiązania	wydawn.: Fazer, Guild of Finnish Composers and Performers, Sulasol, Uuno Klami Society
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Uuno Kalervo Klami (ur. 2 września 1900 w Virolahti, zm. 29 maja 1961 tamże) – fiński kompozytor i pianista.

Życiorys

W 1915 został przyjęty do Helsińskiego Instytutu Muzycznego (aktualnie Akademia Sibeliusa), gdzie studiował z przerwami do 1924 u Erkkiego Melartina (kompozycję), Leeviego Madetoi (historię muzyki) i Ilmara Hannikainena (fortepian)^[1] .

W latach 1924–1925 przebywał w Paryżu, gdzie korzystał z konsultacji udzielanych mu przez impresjonistę Florenta Schmitta. Mógł też nawiązać wówczas znajomość z Mauricem Ravelem^[2], którego muzyka na zawsze stała się obiektem jego podziwu^[1] . Silnie oddziaływały na niego również kompozycje Igora Strawinskiego, Siergieja Prokofjewa, Arthura Honeggera oraz współczesna muzyka hiszpańska^[1] .

W latach 1928–1929 kontynuował studia kompozytorskie w Wiedniu u Hansa Gála. Nie miał bezpośredniego kontaktu z modernistyczną Drugą Szkołą Wiedeńską, a jego zainteresowanie muzyką dodekafoniczną było stymulowane jedynie wiedeńskimi wizytami Ravela i Béli Bartóka^[1] .

Po powrocie do Finlandii skupił się głównie na twórczości kompozytorskiej, choć zajmował się także krytyką muzyczną, publikując w czołowej fińskiej gazecie „Helsingin Sanomat” (1932–1959). W latach 1938–1959 otrzymywał rządowe stypendium twórcze^[1] [3].

W 1949 był członkiem założycielem Finnish Society for Contemporary Music, które od 1951 jest fińskim oddziałem Międzynarodowego Towarzystwa Muzyki Współczesnej (ISCM)^[1] . Od 1959 zasiadał w Suomen Akatemia^[4] jako przedstawiciel muzyki. Zastąpił na tym stanowisku Yrjö Kilpinena^[1] [2][3]. Odznaczony został krzyżami komandorskimi Orderu Białej Róży Finlandii i Orderu Lwa Finlandii^[5].

Zmarł na atak serca w maju 1961. Został pochowany na cmentarzu Hietaniemi w Helsinkach^[6].

Twórczość

Klami zaczął komponować już w czasie studiów w Instytucie Muzycznym w Helsinkach. Jego kwartet fortepianowy (1922), kwintet fortepianowy i suita na kwartet smyczkowy zwróciły uwagę współczesnych mu krytyków ze względu na swój modernizm i francuskie wpływy^[1] . W Paryżu zafascynował się różnorodnością muzyki tradycyjnej. Wykorzystywał jazz w swoim I Koncercie fortepianowym Une nuit à Montmartre (1925) i w Rag-Time & Blues (1931), zainspirowany tradycyjną muzyką hiszpańską napisał Habanerę na orkiestrę (1926), natomiast swoją fascynację Dalekim Wschodem wyraził w Kolme kiinalaista laulua (Three Chinese Songs, 1928, zaginione)^[1] .

Wzorem kompozytorów hiszpańskich i Strawinskiego (z jego okresu rosyjskiego) Klami zwrócił się ku tradycjom fińskim, odkrywając je na nowo ze współczesnego punktu widzenia. Rezultatem była Karjalainen rapsodia (Karelian Rhapsody, 1927), utwór, w którym stworzył swoje własne motywy ludowe^[1] . Podobna w charakterze była bardziej znana Kalevala-sarja (Kalevala Suite, 1932/1943) – mistrzowsko zinstrumentalizowana suita będąca rodzajem utworu choreograficznego z recytatorem, czerpiąca z tradycyjnego fińskiego poematu epickiego Kalevala. W swojej formie nawiązywała do prymitywizmu Święta wiosny Strawinskiego^[1] [2][3].

Klami preferował neoklasycystyczną estetykę, charakterystyczną dla kultury francuskiej (Ravel), rosyjskiej (Strawinski) i hiszpańskiej (de Falla)^[7]. Tym samym odseparował się od fińskich modernistów lat 20. i do końca życia był przez kolegów kompozytorów uważany za postać nieco anachroniczną^[1] . Był jedynym znaczącym kompozytorem fińskim, aktywnym w latach 50., który odrzucił dodekafonię i postępowość, pozostając przy tonalności i fundamentalizmie^[8] [1] . „Jego radykalizm był bardziej ukierunkowany na estetyczne i filozoficzne podstawy kompozycji niż na muzyczny idiom. Jakkolwiek nowoczesna była jego muzyka, nigdy całkowicie nie porzuciła poczucia tonalności” (Helena Tyrväinen)^[9][8] .

Dzięki temu Klami był w Finlandii uważany za drugiego po Sibeliusie największego fińskiego kompozytora. I mimo iż jego stylistyka, genialna orkiestracja oraz ciepła, żywa barwa znacząco odbiegały od emocjonalnego idiomu Sibeliusa^[8] , jego muzyka cieszyła się niezmiennym powodzeniem z krótką przerwą w latach 60.^[1] 

Ważniejsze kompozycje

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Helena Tyrväinen: Klami, Uuno (Kalervo). W: The New Grove Dictionary of Music and Musicians, vol. K. Oxford University Press, 2004. ISBN 978-0-19-517067-2. (ang.).
• Frederick Key Smith: Nordic Art Music: From the Middle Ages to the Third Millennium. Praeger, 2002, s. 97. ISBN 978-0-275-97399-5. (ang.).

Linki zewnętrzne

• Uuno Klami – twórczość tego autora dostępna w bibliotece cyfrowej International Music Score Library Project
• Uuno Klami w bazie AllMusic (ang.)
• Uuno Klami oficjalna strona (fiń.)
• International Uuno Klami Composition Competition. [w:] Klami Composition Competition [on-line]. [dostęp 2018-01-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-04-29)]. (ang.).