Tlenek fosforu

Tlenek fosforu
Nazewnictwo
Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
konst.

tlenek fosforu, monotlenek fosforu, tlenek fosforu(2+), tlenek fosforu(II)

podst.

oksofosfanyl[1]

addyt.

oksydofosfor(•)[1]

Ogólne informacje
Wzór sumaryczny

PO

Masa molowa

46,97 g/mol

Identyfikacja
Numer CAS

14452-66-5
12640-86-7

PubChem

6857426

SMILES
O=[P]
InChI
InChI=1S/OP/c1-2
InChIKey
LFGREXWGYUGZLY-UHFFFAOYSA-N
Niebezpieczeństwa
Globalnie zharmonizowany system
klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
Wiarygodne źródła oznakowania tej substancji
według kryteriów GHS są niedostępne.
Podobne związki
Podobne związki

tlenek azotu, tlenki fosforu

Tlenek fosforu, nazwa Stocka: tlenek fosforu(II), PO – nietrwały nieorganiczny związek chemiczny z grupy tlenków fosforów, w którym fosfor występuje na II stopniu utlenienia.

Ma jeden niesparowany elektron (jest rodnikiem), jest niestabilny i bardzo reaktywny. Ze względu na nietrwałość nie został wyizolowany w czystej postaci. Powstaje obok innych tlenków fosforu podczas powolnego utleniania białego fosforu na powietrzu (bierze udział w reakcjach powodujących chemiluminescencję tego pierwiastka), a także w wyniku rozkładu innych związków fosforu (POCl
3[2], P
2O
5[3]) poddanych działaniu niskotemperaturowych wyładowań elektrycznych, np. w rurce Geisslera lub umieszczonych w łuku elektrycznym[3]. Inne metody jego tworzenia to np. niskotemperaturowe spalanie par białego fosforu w strumieniu powietrza rozcieńczonego za pomocą CO
2[4] lub reakcja białego fosforu z tlenem lub ozonem w matrycy zestalonego argonu, poddanych działaniu plazmy powstającej podczas wyładowań o częstotliwości mikrofalowej (z wykorzystaniem mikrofalowych generatorów plazmy)[5][6] lub ablacji laserowej[7].

Identyfikuje się go za pomocą metod spektralnych. Ma bardzo bogate widmo, od dalekiego ultrafioletu do dalekiej podczerwieni i mikrofal[3]. W spektroskopii w podczerwieni daje charakterystyczne pasmo przy 1218,3 cm−1[6]. Analizę przeprowadza się bezpośrednio w fazie gazowej[4] lub w fazie stałej, wiążąc produkt w matryce zestalonego argonu[5].

Poza Ziemią został wykryty w 2007 r. na VY Canis Majoris, jako pierwszy związek fosforu w przestrzeni kosmicznej zawierający wiązanie fosfor–tlen (wcześniej zaobserwowano HC≡P, P≡N, PH
3 i CP)[8].

Przypisy

  1. ↑ a b Neil G.N.G. Connelly Neil G.N.G. i inni, Nomenclature of Inorganic Chemistry. IUPAC Recommendations 2005 (Red Book), International Union of Pure and Applied Chemistry, RSC Publishing, 2005, s. 324, ISBN 978-0-85404-438-2  (ang.).
  2. ↑ R.D.R.D. Verma R.D.R.D., M.N.M.N. Dixit M.N.M.N., The D and D′ states of the PO molecule, „Canadian Journal of Physics”, 46 (18), 1968, s. 2079–2086, DOI: 10.1139/p68-555  (ang.).
  3. ↑ a b c YahiaY. Moussaoui YahiaY., OuridaO. Ouamerali OuridaO., George R. DeG.R.D. Maré George R. DeG.R.D., Properties of the phosphorus oxide radical, PO, its cation and anion in their ground electronic states: comparison of theoretical and experimental data, „International Reviews in Physical Chemistry”, 22 (4), 2003, s. 641–675, DOI: 10.1080/01442350310001617011  (ang.).
  4. ↑ a b KarlK. Rumpf KarlK., Über die Lenchterscheinungen bei der kalten Oxydation des Phosphors und die Bestimmung der Dissoziationsenergie des PO, „Zeitschrift für Physikalische Chemie”, 38B (1), 1938, DOI: 10.1515/zpch-1938-3839  (niem.).
  5. ↑ a b RobertR. Withnall RobertR., LesterL. Andrews LesterL., Infrared spectra of oxygen atom-phosphine reaction products trapped in solid argon, „The Journal of Physical Chemistry”, 92 (16), 1988, s. 4610–4619, DOI: 10.1021/j100327a012  (ang.).
  6. ↑ a b LesterL. Andrews LesterL., RobertR. Withnall RobertR., Matrix reactions of oxygen atoms with P4. Infrared spectra of P4O, P2O, PO and PO2, „Journal of the American Chemical Society”, 110 (17), 1988, s. 5605–5611, DOI: 10.1021/ja00225a001  (ang.).
  7. ↑ ZofiaZ. Mielke ZofiaZ., MatthewM. McCluskey MatthewM., LesterL. Andrews LesterL., Matrix reactions of P2 and O3 molecules, „Chemical Physics Letters”, 165 (2–3), 1990, s. 146–154, DOI: 10.1016/0009-2614(90)85420-H  (ang.).
  8. ↑ DidierD. Despois DidierD., Phosphorus Monoxide, MurielM. Gargaud i inni red., [w:] Encyclopedia of Astrobiology, Berlin–Heidelberg: Springer, 2011, s. 1229–1230, DOI: 10.1007/978-3-642-11274-4_1889, ISBN 978-3-642-11271-3  (ang.).