Sołacz

Ten artykuł dotyczy dzielnicy Poznania. Zobacz też: osada Sołacz w woj. zachodniopomorskim.

Sołacz

Część miasta Poznania
Zabudowa Alei Wielkopolskiej na Sołaczu
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Miasto	Poznań
Dzielnica	Osiedle Sołacz
W granicach Poznania	1 kwietnia 1933[1]
SIMC	0969698
Wysokość	63 m n.p.m.
Strefa numeracyjna	(+48) 61
Tablice rejestracyjne	PO
Położenie na mapie Poznania Sołacz
Położenie na mapie Polski Sołacz
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Sołacz
52°25′26″N 16°54′07″E/52,423764 16,902081
Multimedia w Wikimedia Commons

Sołacz – część miasta Poznania, położona w północno-zachodnim obszarze miasta, na osiedlu samorządowym Sołacz.

Leży w dolinie Bogdanki. Obecnie jest to dzielnica willowa, w której przeważa niska zabudowa domów jednorodzinnych. Zespół urbanistyczno-architektoniczny Sołacza od 19 stycznia 1983 roku figuruje w rejestrze zabytków pod numerem A-244^[2].

Historia

Pierwsze ślady ludzkiej bytności na terenie Sołacza pochodzą z okresu kultury pucharów lejkowatych. Nazwa „Sołacz” pojawiła się w źródłach pisanych pod koniec XIV wieku i dotyczyła młyńskiej osady nad rzeką Bogdanką. Słowo „Sołacz” wywodzi się od staropolskiego wyrazu „sol”, „sołek”, oznaczającego spichlerz, spiżarnię lub od imienia Sołak^[3]. Zapisy nazwy przedstawiały się następująco: Solacz (1389), Szolacz (1390), Zolacz (1434), Solacz (1442), Scholacz (1454), Sołacz (1580)^[3].

Wieś szlachecka położona była w 1580 roku w powiecie poznańskim województwa poznańskiego^[4]. W 1819 liczyła 81 mieszkańców^[5]. Sołacz jako podmiejska dzielnica willowa wyłonił się w końcu XIX wieku. 1 kwietnia 1908 roku Sołacz został włączony w granice Poznania.

25 marca 1945 rozegrano tutaj pierwszą masową imprezę biegową po II wojnie światowej – bieg przełajowy na 2200 metrów (Aleja Wielkopolska – Małopolska – Śląska – Nad Wierzbakiem – Aleja Wielkopolska). Startowało 80 zawodników w wieku od 16 do 45 lat. Zwycięzcą był Henryk Baranowski z Junikowa (czas 7.41,5)^[6]. Na Sołaczu znajduje się też Uniwersytet Przyrodniczy, zbudowany na obszarze dawnej siedziby rodziny Kapelów, a także osiedle „Nad Potokiem” wybudowane pod koniec lat 60. XX w.

Podczas Poznańskiego Czerwca w 1956 demonstranci ostrzelali z broni automatycznej posterunek Milicji Obywatelskiej przy ul. Nad Wierzbakiem. W trakcie walk i przejazdów czołgów zniszczeniu uległy nawierzchnie ulic Wojska Polskiego i Wołyńskiej, a także ogrodzenia budynków na ich skrzyżowaniu^[7].

Sołacz w latach 1954–1990 należał do dzielnicy Jeżyce. W 1996 r. utworzono jednostkę pomocniczą miasta Osiedle Sołacz^[8]. W 1998 r. zmieniono granice osiedla^[9].

Kolonia willowa

Kolonia willowa była rozwijana pod okiem architekta Josepha Stübbena. Większa część obecnego Sołacza stała się na przełomie XIX i XX wieku własnością bankiera z Berlina – Barucha Eliasa. W 1896 podjął on decyzję o parcelacji swojego majątku, celem rozsprzedaży gruntów. W 1906 parcelacji dokonał Stübben, ale ostatnie działki sprzedano dopiero w 1913. Architekt zaprojektował osiedle luksusowych willi, wpisując je w ukształtowanie terenu, przede wszystkim w malowniczą dolinę Bogdanki. Całość miała powierzchnię 90 ha, z czego około 44 ha przeznaczono na zabudowę. Wille zbudowano w stylach historycznych. Były to obiekty pojedyncze i bliźniacze. Z centrum miasta Sołacz zyskał połączenie długą aleją kasztanowców – obecną aleją Wielkopolską.

Joseph Stübben zaprojektował dzielnice willową większą od tej ostatecznie zrealizowanej. Willami miał zostać zabudowany teren na północ od Parku Sołackiego, przy dzisiejszej ul. Urbanowskiej i ściśle przy Parku Wodziczki^[10].

Przyroda

Cenną osobliwością przyrody jest aleja kasztanowców wzdłuż Alei Wielkopolskiej. Cenne i często rzadkie okazy flory i fauny znaleźć można w dolinie Bogdanki, Parku Sołackim, Parku Wodziczki, czy Stawach Sołackich. Ważnym ogniwem ochrony przyrody jest Ogród Dendrologiczny Uniwersytetu Przyrodniczego oraz Ogród farmakognostyczny.

W połowie lat 60. XX wieku oznaczono na terenie Sołacza m.in. grzybieńczyka wodnego (w Stawach), lepnicę smukłą (przy ul. Małopolskiej), pieprzycę gęstokwiatową (przy domach, na zaniedbanych parcelach), czy sit żabi (na wilgotnych łąkach)^[11].

Wydarzenia kulturalne

Feliks Nowowiejski

Na Sołaczu mieszkał m.in. Feliks Nowowiejski, polski kompozytor, twórca m.in. Roty i Oratorium Quo vadis. W domu przy alei Wielkopolskiej 11 (w którym kompozytor mieszkał i tworzył) działa od 7 lutego 2008 roku Salon Muzyczny- Muzeum Feliksa Nowowiejskiego w Poznaniu.

Koncerty Sołackie

W Parku Sołackim na tarasie Hotelu Restauracji Meridian w okresie letnim organizowane są Koncerty Sołackie^[12].

Ważniejsze miejsca i obiekty

• Park Sołacki, Stawy Sołackie, Wierzbak, Plac Spiski,
• Kościół św. Jana Vianneya w Poznaniu,
• rzeźba Dwie kobiety,
• Ośrodek Kulturalny Sołek,
• Ogród farmakognostyczny w Poznaniu,
• Collegium Maximum Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu,
• Ogród Dendrologiczny Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu z grupą zabytkowych platanów,
• Uczelniany Ogród Dydaktyczny Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu,
• Cmentarz parafialny św. Jana Vianneya w Poznaniu,
• Kolej szklarniowa Akademii Rolniczej w Poznaniu,
• Poczekalnia tramwajowa na Sołaczu,
• Osiedle przy ul. Nad Wierzbakiem w Poznaniu,
• Willa przy ul. Grudzieniec 8 w Poznaniu,
• Niestachów (Poznań), Pływalnia przy ul. Niestachowskiej,
• Kolonia kolejowa przy pl. Lipowym w Poznaniu – inne (prawdopodobne) dzieło Stübbena,
• Rozbrat
• Polichromia* Zbrodnia o wielu barwach - powieść Joanny Jodełki, której akcja rozgrywa się w dużym stopniu na Sołaczu
• Łuczniczy Klub Sportowy "Leśnik" Poznań

Zobacz też

• Podział administracyjny Poznania

Przypisy

Bibliografia

• Poznań – atlas aglomeracji 1:15.000, wyd. CartoMedia/Pietruska & Mierkiewicz, Poznań, 2008, ISBN 978-83-7445-018-8
• WłodzimierzW. Łęcki WłodzimierzW., PiotrP. Maluśkiewicz PiotrP., Poznań od A do Z, Poznań: KAW, 1986, s. 131, ISBN 83-03-01260-6, OCLC 835895412 .
• Atlas architektury Poznania, JanuszJ. Pazder (red.), AleksandraA. Dolczewska, Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2008, s. 270, ISBN 978-83-7503-058-7, OCLC 316600366 .
• Praca zbiorowa, Poznań – spis zabytków architektury, Wydawnictwo Miejskie, Poznań, 2004, ISBN 83-89525-07-0
• Marcin Libicki, Poznań – przewodnik, Wydawnictwo Gazeta Handlowa, Poznań, 1997, ss.242-243, ISBN 83-902028-4-0

• 

  Bożena Łukasik, Agnieszka Targońska, Sołacz – ulubione miejsce wypoczynku dawnych i współczesnych Poznaniaków, w: Nauka Przyroda Technologie – dział Ogrodnictwo, Tom 3, zeszyt 1, 2009, Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, ISSN 1897-7820

Linki zewnętrzne

• Portal Sołacki – Portal Społecznościowy. solacz.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-12-27)].
• Salon Muzyczny-Muzeum Feliksa Nowowiejskiego na Sołaczu w Poznaniu
• Sołacz – Nowy Portal o Sołaczu. solacz.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-03-10)].
• Sołacz, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 56 .