Skorogoszcz
wieś | |||
Kościół pw. św. Jakuba Apostoła | |||
Państwo | Polska | ||
---|---|---|---|
Województwo | |||
Powiat | brzeski | ||
Gmina | Lewin Brzeski | ||
Liczba ludności (2021) | 1091[2] | ||
Strefa numeracyjna | 77 | ||
Kod pocztowy | 49-345[3] | ||
Tablice rejestracyjne | OB | ||
SIMC | 0498282 | ||
Położenie na mapie gminy Lewin Brzeski | |||
Położenie na mapie Polski | |||
Położenie na mapie województwa opolskiego | |||
Położenie na mapie powiatu brzeskiego | |||
50°45′34″N 17°40′54″E/50,759444 17,681667[1] | |||
| |||
Strona internetowa |
Skorogoszcz (tuż po wojnie Szurgoszcz[4], niem. Schurgast) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie brzeskim, w gminie Lewin Brzeski[5]. Dawniej miasto; uzyskał lokację miejską przed 1271 rokiem, zdegradowany w 1945 roku[6]. W latach 1945–1954 i 1973–1975 miejscowość była siedzibą gminy Skorogoszcz. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do ówczesnego województwa opolskiego.
Toponimia
Wieś wzmiankowana po raz pierwszy w łacińskim dokumencie z 1223 roku wydanym przez biskupa wrocławskiego Lorenza gdzie zanotowana została w zlatynizowanej, staropolskiej formie Scorogostow[7]. W łacińskim dokumencie z 1228 roku wydanym przez Kazimierza I opolskiego zanotowana została w formie Svorogostou Most, gdzie wymieniona jest w szeregu miejscowości założonych na prawie polskim iure polonico[8][9]. W kolejnym dokumencie z 1248 miejscowość zanotowana Storogostomnost[10].
W księdze łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej formie Surgost[11][12]. W spisanym po łacinie dokumencie średniowiecznym Bolesława opolskiego z dnia 1 września 1310 roku miasto wymienione jest pod nazwą Surgost[13]. W roku 1613 śląski regionalista i historyk Mikołaj Henel z Prudnika wymienił miejscowość w swoim dziele o geografii Śląska pt. Silesiographia podając jej łacińską nazwę: Schurgastum[14].
Polską nazwę Szurgoszcz w książce Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej wydanej w Głogówku w 1847 wymienił śląski pisarz Józef Lompa[15].
Historia
Od roku 1271 do 1945 Skorogoszcz posiadała prawa miejskie, które utraciła decyzją na podstawie rozporządzenia wojewody śląsko-dąbrowskiego. Rozporządzenie to pozbawiało ustroju miejskiego małe miasteczka, które posiadały duży odsetek ludności rolniczej i były silnie zniszczone przez wojnę[16].
Przekształcono wtedy Skorogoszcz w ośrodek wiejskiej gminy zbiorowej.
Zabytki
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[17]:
- kościół par. pw. św. Jakuba, 1852 r.,
- cmentarz ewangelicki, obecnie rzym.-kat., z 1750 r.,
- ogrodzenie z bramą i furtą,
- park, z pierwszej poł. XVIII w., XIX w.,
- wodociągowa wieża ciśnień, ul. Zamkowa, z 1910 r.
Inne zabytki:
Szkoły
- Publiczna Szkoła Podstawowa im. Kawalerów Orderu Uśmiechu
- Publiczna Szkoła Podstawowa w Skorogoszczy, jako pierwsza szkoła na świecie, przyjęła w marcu 2003 imię Kawalerów Orderu Uśmiechu.
Osoby związane ze Skorogoszczą
- Karl Gratza (1820–1876) – niemiecki duchowny katolicki, administrator parafii Skorogoszcz (1853–1865), poseł do Reichstagu (1875–1876)
- Józef Wojaczek (1901–1993) – polski duchowny katolicki, Misjonarz z Mariannhill
- Jerzy Greiner (1905–1945) – polsko-niemiecki duchowny katolicki
- Dominicus Germanus de Silesia (1588–1670) – niemiecki franciszkanin
Przypisy
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 123731
- ↑ Wieś Skorogoszcz w liczbach [online], Polska w liczbach (pol.).
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1156 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
- ↑ Pierwsza powojenna mapa Polski wydana przez WIG Sztabu Generalnego w roku 1945
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 70–71.
- ↑ Grünhagen 1866 ↓, s. 117.
- ↑ Grünhagen 1857 ↓, s. 4.
- ↑ Grünhagen 1866 ↓, s. 145.
- ↑ Grünhagen 1866 ↓, s. 256.
- ↑ Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis online
- ↑ H. Markgraf, J. W. Schulte, Codex Diplomaticus Silesiae T. 14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis, Breslau 1889
- ↑ Georg Korn, Breslauer Urkundenbuch, Erster Theil, Breslau, Verlag von Wilhelm Gottlieb Korn 1870, str. 83.
- ↑ Detlef Haberland: Die „Silesiographia” und „Breslo-Graphia” von Nicolaus Henel von Hennenfeld. Arkadiusz Cencora, Diana Codogni-Łańcucka. Wrocław: Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu, 2011, s. 180. ISBN 978-83-910595-2-4.
- ↑ Józef Lompa, Krótki rys jeografii Śląska dla nauki początkowej, Głogówek 1847, str. 28.
- ↑ Administrator, Skorogoszcz - Daty i fakty [online], skorogoszcz.pl [dostęp 2017-01-05] [zarchiwizowane z adresu 2017-01-06] .
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 marca 2024, s. 14 .
Bibliografia
- ColmarC. Grünhagen ColmarC., Regesten zur Schleisischen Geschichte. Erster Band. Urkunden des klosters Czarowanz, Breslau: Josef Max & COMP., 1857 .
- ColmarC. Grünhagen ColmarC., Regesten zur Schlesischen Geschichte, Breslau: Josef Max & KOMP., 1866 (niem.).
Linki zewnętrzne
- Historia wsi
- Śląska Biblioteka Cyfrowa - Schurgast
- Schurgast, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 396 .
- p
- d
- e
- Siedziba gminy: Lewin Brzeski
Miasto | |
---|---|
Wsie |
|
Osada |
|
Części miasta |
|
Przysiółki wsi |
- p
- d
- e
- Siedziba powiatu – Niemodlin
Przynależność wojewódzka |
|
---|---|
Miasta (1945–75) |
|
Gminy wiejskie (1945–54 i 1973–75) |
|
Gromady (1954–72) |
|