Skopolamina
|
Nazewnictwo | | Nomenklatura systematyczna (IUPAC) | 3-hydroksy-2-fenylpropanian 9-metylo-3-oksa-9-azatricyklo[3.3.1.02,4]nonan-7-ylu | |
Ogólne informacje |
Wzór sumaryczny | C17H21NO4 |
Masa molowa | 303,35 g/mol |
Identyfikacja |
Numer CAS | 51-34-3 |
PubChem | 5184 |
DrugBank | DB00747 |
SMILES | CN1C2CC(CC1C3C2O3)OC(=O)C(CO)C4=CC=CC=C4 | |
|
Klasyfikacja medyczna |
ATC | A04AD01, N05CM05, S01FA02, A04AD51 |
Stosowanie w ciąży | kategoria C |
|
Uwagi terapeutyczne | | Drogi podawania | doustnie, dożylnie, podskórnie, do oczu | |
| Multimedia w Wikimedia Commons | |
Skopolamina, hioscyna – organiczny związek chemiczny, pochodna hioscyjaminy, alkaloid tropanowy, otrzymywany między innymi z liści bielunia dziędzierzawy. W medycynie używana w postaci bromowodorku, choć częściej używa się jej butylobromku (ściślej bromku N-butyloskopolaminy – np. preparat Scopolan) w przypadku zapalenia tęczówki i ciała rzęskowego oraz do rozszerzania źrenicy i paraliżu mięśni oka w celach diagnostycznych. Wykazuje słabsze działanie obwodowe od atropiny[potrzebny przypis].
Działanie
Skopolamina jest zaliczana do substancji antycholinergicznych, blokuje działanie acetylocholiny w receptorze M. Działa depresyjnie na ośrodkowy układ nerwowy. Już w małych dawkach powoduje uspokojenie, senność i otępienie. W większych powoduje stany delirium z bólem oraz ze znacznym rozszerzeniem źrenicy i paraliżem mięśni oka. Wykazuje działanie przeciwwymiotne, przeciwkonwulsyjne. Stosowana także przed zabiegami operacyjnymi, aby zapobiegać arytmii serca pod narkozą[potrzebny przypis].
Jest substancją silnie toksyczną, przedawkowanie może skutkować majaczeniem, dezorientacją, halucynacjami, paraliżem i śmiercią. W połączeniu z morfiną powoduje stan półsnu oraz amnezję. W latach 50. była wykorzystywana przez CIA jako serum prawdy[potrzebny przypis].
Nazwa „skopolamina” upamiętnia włoskiego lekarza i botanika G.A. Scopolego oraz nazwany na jego cześć gatunek lulecznicy kraińskiej (Scopolia carniolica Jacq.) z rodziny psiankowatych, zawierającej również skopolaminę.
Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.
A04: Leki przeciwwymiotne i przeciw nudnościom
A04AA – Antagonisty receptorów serotoninowych 5-HT3 | - ondansetron
- granisetron
- tropisetron
- dolasetron
- palonosetron
|
---|
A04AD – Inne leki przeciwwymiotne | |
---|
N05: Leki psycholeptyczne
N05A – Leki przeciwpsychotyczne | N05AA – Pochodne fenotiazyny z łańcuchem alifatycznym | |
---|
N05AB – Pochodne fenotiazyny z grupą piperazynową | |
---|
N05AC – Pochodne fenotiazyny z grupą piperydynową | |
---|
N05AD – Pochodne butyrofenonu | |
---|
N05AE – Pochodne indolu | |
---|
N05AF – Pochodne tioksantenu | |
---|
N05AG – Pochodne difenylobutylopiperydyny | |
---|
N05AH – Pochodne diazepiny, oksazepiny i tiazepiny | |
---|
N05AL – Benzamidy | |
---|
N05AN – Sole litu | |
---|
N05AX – Inne | |
---|
|
---|
N05B – Anksjolityki | N05BA – Pochodne benzodiazepin | |
---|
N05BB – Pochodne difenylometanu | |
---|
N05BC – Karbaminiany | |
---|
N05BD – Pochodne dibenzobicyklooktadienu | |
---|
N05BE – Pochodne azaspirodekanodionu | |
---|
N05BX – Inne | |
---|
|
---|
N05C – Leki nasenne i uspokajające | N05CA – Barbiturany | |
---|
N05CC – Aldehydy i ich pochodne | |
---|
N05CD – Pochodne benzodiazepiny | |
---|
N05CE – Pochodne piperynodionu | |
---|
N05CF – Cyklopirolony | |
---|
N05CH – Agonisty receptora melatoninowego | |
---|
N05CJ – Antagonisty receptora oreksynowego | - suworeksant
- lemboreksant
- daridoreksant
|
---|
N05CM – Inne | |
---|
N05CX – Preparaty złożone zawierające leki nasenne i uspokajające, z wyłączeniem barbituranów | |
---|
|
---|
S01: Leki oftalmologiczne
S01A – Leki stosowane w zakażeniach oczu | S01AA – Antybiotyki | |
---|
S01AB – Sulfonamidy | |
---|
S01AD – Preparaty przeciwwirusowe | |
---|
S01AE – Fluorochinolony | |
---|
S01AX – Inne | |
---|
|
---|
S01B – Leki przeciwzapalne | S01BA – Kortykosteroidy | |
---|
S01BB – Kortykosteroidy w połączeniach z lekami rozszerzającymi źrenice | |
---|
S01BC – Niesteroidowe leki przeciwzapalne | |
---|
|
---|
S01C – Połączenia leków przeciwzapalnych z przeciwinfekcyjnymi | S01CA – Połączenia kortykosteroidów z lekami przeciwinfekcyjnymi | |
---|
S01CB – Połączenia kortykosteroidów, leków przeciwinfekcyjnych i leków rozszerzających źrenice | |
---|
S01CC – Niesteroidowe leki przeciwzapalne w połączeniach z lekami przeciwinfekcyjnymi | |
---|
|
---|
S01E – Leki stosowane w jaskrze i zwężające źrenicę | S01EA – Sympatykomimetyki stosowane w jaskrze | |
---|
S01EB – Parasympatykomimetyki | |
---|
S01EC – Inhibitory anhydrazy węglanowej | |
---|
S01ED – Leki β-adrenolityczne | |
---|
S01EE – Analogi prostaglandyn | |
---|
S01EX – Inne | |
---|
|
---|
S01F – Leki rozszerzające źrenicę | S01FA – Preparaty przeciwcholinergiczne | |
---|
S01FB – Preparaty sympatykomimetyczne (bez preparatów stosowanych w jaskrze) | |
---|
|
---|
S01G – Leki zmniejszające przekrwienie oraz przeciwalergiczne | |
---|
S01H – Środki znieczulające miejscowo | |
---|
S01J – Preparaty diagnostyczne | |
---|
S01K – Preparaty pomocnicze w chirurgii oka | S01KA – Substancje wiskoelastyczne | |
---|
S01KX – Inne | |
---|
|
---|
S01L – Leki stosowane w leczeniu zaburzeń naczyniowych oka | S01LA – Leki przeciwneowaskularyzacyjne | |
---|
|
---|
S01X – Pozostałe leki oftalmologiczne | S01XA – Inne preparaty oftalmologiczne | |
---|
|
---|
- LCCN: sh85118772
- GND: 4349369-5
- BnF: 12488015r
- BNCF: 38316
- J9U: 987007563098105171
- Britannica: science/scopolamine, topic/burundanga
- Universalis: scopolamine-hyoscine
- Catalana: 0114425, 0104759
- DSDE: scopolamin