Rybka (szachy)

Rybka – komputerowy program szachowy rozwijany przez mistrza międzynarodowego Vasika Rajlicha.

O programie

Rybka zajmowała czołowe miejsca w turniejach programów szachowych. W czerwcu 2006 sklasyfikowany na pierwszym miejscu na listach rankingowych (SSDF, CEGT, CCRL, SSFD). Od 10 czerwca 2006 Rybka potrafi wykorzystywać komputery wieloprocesorowe. Dodatkowym atutem jest możliwość prowadzenia analizy na 64-bitowych systemach operacyjnych Windows (np. Windows XP Professional x64 Edition), gdzie osiąga do 60% wyższą wydajność.

Nazwa Rybka (czyli mała ryba) pochodzi z języka czeskiego: powód wyboru tej nazwy autor utrzymuje w tajemnicy^[2]. W prasie szachowej pojawiła się wzmianka, że nazwa pochodzi od znaku zodiaku (Ryby) jego żony Iwety^[3] - informacja ta nie ma potwierdzenia w oficjalnych źródłach, ale zgadza się z jej datą urodzenia (16 marca).

W marcu 2007 r. Rybka rozegrała mecz z czołowym amerykańskim arcymistrzem, Jaanem Ehlvestem (5. miejsce wśród amerykańskich szachistów na liście rankingowej FIDE na dzień 01.01.2007 z wynikiem 2610 pkt). Sam mecz był wydarzeniem wyjątkowym, ponieważ program każdą z ośmiu partii rozpoczynał białym kolorem, mając jednego piona mniej^[4]. Pomimo tej teoretycznie dużej różnicy, mecz zakończył się zdecydowanym zwycięstwem Rybki w stosunku 5½ - 2½^[5]. Również w 2007 r. Rybka triumfowała w XV mistrzostwach świata komputerów szachowych^[6]. W 2008 r. zorganizowano kolejny mecz programu z arcymistrzem, tym razem był to Roman Dżindżichaszwili, reprezentujący Stany Zjednoczone gruziński imigrant. Spotkanie, w którym człowiek ponownie miał przewagę piona w każdej partii, zakończyło się remisem 4 - 4^[7]. Jednakże rewanż (w lipcu 2008) Rybka wygrała 2½ - 1½^[8]. We wrześniu tego roku kolejnym przeciwnikiem programu był szwajcarski arcymistrz Wadim Miłow, który zwyciężył w stosunku 4½ - 3½^[9]. W październiku 2008 r. Rybka osiągnęła kolejny sukces, zdobywając w Pekinie tytuł mistrza świata programów komputerowych^[10], broniąc tego tytułu w kolejnych XVII mistrzostwach (Pampeluna 2009)^[11]. W 2010 r. Rybka zwyciężyła w 10th International Computer Chess Tournament w Leiden^[12] oraz po raz czwarty z rzędu zwyciężyła w mistrzostwach świata^[13].

Dyskwalifikacja

W 2011 r. Międzynarodowa Federacja Gier komputerowych (ang. International Computer Games Association – ICGA) przeprowadziła śledztwo, w którym zakwestionowano oryginalność oprogramowania Rybki (które miałoby być wzorowane na programach Crafty i Fruit), w wyniku czego programowi odebrano 4 tytuły mistrzowskie zdobyte w latach 2007–2010 (jak również inne tytuły), a Vasika Rajlicha zdyskwalifikowano dożywotnio od uczestnictwa w mistrzostwach świata programów komputerowych oraz jakichkolwiek zawodów organizowanych przez ICGA^[14].

Rybka kontra człowiek

data	przeciwnik	wersja	podstawowe warunki	wynik
6-8 III 2007	am Jaan Ehlvest  Stany Zjednoczone	Rybka 2.3.1 LK	8 partii, w każdej człowiek miał przewagę jednego piona (za każdym razem innego), wszystkie partie rozpoczynała Rybka, tempo: 45 minut + 10 sekund po każdym posunięciu	5½ – 2½ dla Rybki
5-8 VII 2007	am Jaan Ehlvest  Stany Zjednoczone	Rybka 2.3.2a	6 partii, w każdej człowiek rozpoczynał białym kolorem, tempo: 90 minut + 30 sek/pos. (Ehlvest), 45 minut + 15 sek/pos. (Rybka)	4½ – 1½ dla Rybki
6-9 VIII 2007	am Joel Benjamin  Stany Zjednoczone	Rybka 2.3.2	8 partii, w każdej człowiek miał przewagę jednego piona (za każdym razem innego), tempo: 60 minut + 30 sek/pos.	4½ – 3½ dla Rybki
26-27 IX 2007	am Robert Fontaine  Francja	Rybka 2.3.2	2 partie na równych warunkach, tempo: 25 minut + 10 sek/pos.	2 – 0 dla Rybki
3-6 I 2008	am Joel Benjamin  Stany Zjednoczone	Rybka 2.3.2	8 partii, w każdej człowiek rozpoczynał białym kolorem, tempo: 90 minut + 30 sek/pos., remis w partii liczony był jako zwycięstwo Benjamina	6 – 2 dla Rybki
3-7 III 2008	am Roman Dżindżichaszwili  Stany Zjednoczone	Rybka 2.3.2	8 partii, w każdej człowiek miał przewagę jednego piona (za każdym razem innego) i jednego posunięcia oraz rozpoczynał białym kolorem, tempo: 45 minut + 10 sek/pos.	4 – 4
8 VI 2008	mf John Meyer  Stany Zjednoczone	Rybka 3	4 partie, w każdej człowiek miał przewagę skoczka, wszystkie partie rozpoczynała Rybka, tempo: 30 minut + 30 sek/pos.	4 – 0 dla Meyera
6 VII 2008	mf John Meyer  Stany Zjednoczone	Rybka 3	4 partie, w każdej człowiek miał przewagę jednego piona (za każdym razem f7) i trzech posunięć oraz rozpoczynał białym kolorem, tempo: 30 minut + 30 sek/pos.	3 – 1 dla Rybki
28 VII 2008	am Roman Dżindżichaszwili  Stany Zjednoczone	Rybka 3	4 partie, w każdej człowiek miał przewagę jednego piona (za każdym razem f7) oraz rozpoczynał białym kolorem, tempo: 30 minut + 20 sek/pos.	2½ – 1½ dla Rybki
14-18 IX 2008	am Wadim Miłow  Szwajcaria	Rybka 3	8 partii, w nieparzystych Miłow rozpoczynał białymi, I i III - partie "normalne", II, IV, VI i VIII - Miłow miał przewagę jakości (wieży a1 za skoczka b8), V i VII - Miłow miał przewagę piona f7, tempo: 90 minut + 30 sek/pos.	4½ – 3½ dla Miłowa

Autorzy

• Vasik Rajlich - główny programista
• Larry Kaufman - algorytmy oceniania pozycji
• Iweta Rajlich - testowanie
• Jeroen Noomen - biblioteka otwarć

Przypisy

Bibliografia

• Oficjalna strona programu (ang.)
• Rybka (ICGA Tournaments). grappa.univ-lille3.fr. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-08-05)]. (ang.)
• chessprogramming - Rybka. chessprogramming.wikispaces.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-11-03)]. (ang.)

Linki zewnętrzne

• Lista rankingowa CEGT
• Partie Rybki w ChessGames.com
• Rybka 3 – Computer Chess World Champion