Mieczysław Szpakiewicz

Data i miejsce urodzenia

1 stycznia 1890
Sandomierz

Data i miejsce śmierci

26 czerwca 1945
Toruń

Miejsce spoczynku

Cmentarz przy ul. Józefa Wybickiego w Toruniu

Zawód, zajęcie

aktor teatralny

Narodowość

polska

Alma Mater

Uniwersytet Kazański

Stanowisko

dyrektor teatrów

Małżeństwo

Michalina

Odznaczenia

Multimedia w Wikimedia Commons

Mieczysław Szpakiewicz (ur. 1 stycznia 1890 w Sandomierzu, zm. 26 czerwca 1945 w Toruniu) – polski aktor, dyrektor, wykładowca, organizator i działacz teatralny.

Życiorys

Syn Wacława i Marii z domu Jaroszyńskiej. W rodzinnym Sandomierzu ukończył gimnazjum. Absolwent Wydziału Farmacji na Uniwersytecie Kazańskim. Pobierał nauki w szkole dramatycznej, a jego debiut aktorski miał miejsce 29 stycznia 1913 w Teatrze Polskim w Warszawie (rola Niewolnika Mammei w sztuce Irydion)^[1]. Następnie grał w Płocku^[2]. Od 1914 do 1916 był aktorem Teatru Polskiego w Kijowie^[1]. Potem grał w Studium Teatralnym Stanisławy Wysockiej w Kijowie oraz w zespole Teatru Reduta^[2]. Od 15 sierpnia 1915 jego żoną była Michaliną Tenderenda (pseudonim Jasińska), także aktorka^[3].

W kwietniu 1918 współorganizował z Marianem Brokowskim-Brykiem polski teatr objazdowy, który objeżdżał miasta ukraińskie^[2]. Po powrocie do Warszawy w latach 1919–1921 brał w Teatrze Rozmaitości oraz w Teatrze Reduta. Współtworzył Związek Artystów Scen Polskich i został członkiem jego zarządu głównego w latach 1919–1920^[1]. Uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej z 1920 roku, w której został ranny. Wykładał na kursach instruktorskich Związku Teatrów Ludowych, w szkole dramatycznej Stanisławy Wysockiej^{[potrzebny przypis]}. W 1921 został mianowany dyrektorem Teatru Narodowego w Toruniu i był nim do sierpnia 1924^[1]. Od połowy 1924 do 1926 roku był zatrudniony w Teatrze Polskim w Poznaniu, od 1926 do 1928 w Teatrze Miejskim w Łodzi. Jesienią 1927 roku wraz z A. i J. Górskimi współorganizował zespół teatralny Placówka Żywego Słowa, który występował w polskich miastach z repertuarem poezji polskiej, po czym wynajmując na Powiślu w Warszawie pomieszczenie późniejszego Ateneum. Wskutek przyczyn finansowych latem 1929 roku zespół uległ likwidacji, a M. Szpakiewicz został dyrektorem Teatru Polskiego w Katowicach, po czym w latach 1931–1938 roku pełnił funkcję dyrektora Teatru Miejskiego w Wilnie. W latach 1938–1939 był dyrektorem Teatru Miejskiego we Lwowie^[4]. Publikował w dziedzinie teatralnej, miał odczyty. Dokonał przekładu dwóch książek Siergieja Wołkońskiego (Człowiek wyrazisty w 1920 i Słowo wyraziste w 1925 roku)^[2].

Po wybuchu II wojny światowej powrócił do Wilna i tam stworzył Teatr Mały^{[potrzebny przypis]}. Był aresztowany przez gestapo. Po ataku Niemiec na ZSRR^{[potrzebny przypis]} Przez pewien czas pracował w wyuczonym zawodzie aptekarza^[2]. Po drugim zatrzymaniu przez Niemców w połowie 1943 roku był przetrzymywany jako zakładnik, po czym skierowany do obozu ciężkich robót pod Kownem^{[potrzebny przypis]}. W ramach tajnego nauczania wykładał w konspiracyjnej szkole dramatycznej^[1]. Po nadejściu frontu wschodniego i wkroczeniu Armii Czerwonej do Wilna, był organizatorem reaktywacji tamtejszego polskiego teatru^{[potrzebny przypis]}. Od marca 1944 do kwietnia 1945 roku piastował funkcję kierownika artystycznego i reżysera Polskiego Teatru Dramatycznego w Wilnie^[3] i organizował w tym mieście Studio Dramatyczne^[2]. Na początku maja 1945 roku wrócił do Torunia^[3]. Tam wraz z żoną zamieszkał przy ulicy Adama Mickiewicza 28 i zmarł 26 czerwca 1945 roku^{[potrzebny przypis]}. Został pochowany na Cmentarzu przy ul. Józefa Wybickiego w Toruniu^[3].

Stanisław Ignacy Witkiewicz zadedykował Mieczysławowi Szpakiewiczowi dramat pt. Matka z 1924 roku^{[potrzebny przypis]}.

Ordery i odznaczenia

Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1939)^[5]
Złoty Krzyż Zasługi (11 listopada 1934)^[6]
Srebrny Wawrzyn Akademicki (5 listopada 1935)^[7]

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e Bełkot 1998 ↓, s. 232.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Absolwenci (S). lo1.sandomierz.pl. [dostęp 2023-09-28].
↑ ^a ^b ^c ^d Bełkot 1998 ↓, s. 234.
↑ Bełkot 1998 ↓, s. 233.
↑ Dekoracja odznaczonych w lwowskim Pałacu Wojewódzkim. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 100 z 5 maja 1939.
↑ M.P. z 1934 r. nr 259, poz. 338 „za zasługi na polu sztuki scenicznej”.
↑ M.P. z 1935 r. nr 257, poz. 306 „za zasługi dla polskiej sceny”.