Malurus

Malurus[1]
Vieillot, 1816[2]
Ilustracja
Przedstawiciel rodzaju – samiec chwostki jasnowąsej (M. elegans)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

śpiewające

Rodzina

chwostkowate

Podrodzina

chwostki

Rodzaj

Malurus

Typ nomenklatoryczny

Motacilla cyanea Ellis, 1782

Synonimy
  • Todopsis Bonaparte, 1854[3]
  • Musciparus Reichenow, 1897[4]
  • Leggeornis Mathews, 1912[5]
  • Rosina Mathews, 1912[5]
  • Ryania Mathews, 1912[5]
  • Nesomalurus Mathews, 1913[6]
  • Devisornis Mathews, 1917[7]
  • Psitodos Mathews, 1928[8]
Gatunki

12 gatunków – zobacz opis w tekście

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Malurus – rodzaj ptaków z podrodziny chwostek (Malurinae) w obrębie rodziny chwostkowatych (Maluridae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Australii (wraz z Tasmanią), na Nowej Gwinei i sąsiednich wyspach[9].

Morfologia

Długość ciała 13–16 cm; masa ciała 6–17 g[10].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1816 roku francuski przyrodnik Louis Jean Pierre Vieillot w publikacji swojego autorstwa Analyse d’une nouvelle ornithologie élémentaire[2]. Gatunkiem typowym rodzaju jest chwostka szafirowa (Malurus cyaneus).

Etymologia

  • Malurus: gr. μαλος malos (właściwie αμαλος amalos) „delikatny”; ουρα oura „ogon”[11].
  • Todopsis: rodzaj Todus Brisson, 1760 (płaskodziobek); οψις opsis, οψεως opseōs „wygląd, oblicze, twarz”[12]. Typ nomenklatoryczny: Todus cyanocephalus Quoy & Gaimard, 1830.
  • Musciparus: zbitka wyrazowa nazw rodzajów: Muscicapula Blyth, 1843 (muchołówka) i Parus Linnaeus, 1758 (sikora)[13]. Typ nomenklatoryczny: Musciparus tappenbecki Reichenow, 1897 (= Malurus alboscapulatusA.B. Meyer, 1874).
  • Leggeornis: ppłk. William Vincent Legge (1840–1918), armia australijska; gr. ορνις ornis, ορνιθος ornithos „ptak”[14]. Typ nomenklatoryczny: Malurus lamberti Vigors & Horsfield, 1827.
  • Rosina: Ethel Rosina White (1876–1926), żona australijskiego ornitologa kpt. Samuela White’a[15]. Typ nomenklatoryczny: Malurus coronatus Gould, 1858.
  • Ryania: Sir Charles Snodgrass Ryan (1853–1926), australijski chirurg, ornitolog, współzałożyciel RAOU[16]. Typ nomenklatoryczny: Muscicapa melanocephala Latham, 1801.
  • Nesomalurus: gr. νησος nēsos „wyspa” (Wyspa Barrowa, Australia); rodzaj Malurus Vieillot, 1816[17]. Typ nomenklatoryczny: Malurus edouardi[a] A.J. Campbell, 1901.
  • Devisornis: wiel. Charles Walter DeVis (oryginalnie Devis, późniejsze piśmiennictwo obejmuje de Vis i De Vis) (1829–1915), angielski przyrodnik, kolekcjoner, kurator Queensland Museum w latach 1882–1905; gr. ορνις ornis, ορνιθος ornithos „ptak”[18]. Typ nomenklatoryczny: Malurus alboscapulatus A.B. Meyer, 1874.
  • Psitodos: anagram nazwy rodzajowej Todopsis Bonaparte, 1854[19]. Typ nomenklatoryczny: Tchitrea coeruleocephala G.R. Gray, 1846 (= Todus cyanocephalus Quoy & Gaimard, 1830).

Podział systematyczny

Badanie genetyczne sugerują, że takson ten tworzy grupę siostrzaną wraz z Clytomyias i Chenorhamphus[20][21]. Do rodzaju należą następujące gatunki[22]:

  • Malurus cyanocephalus (Quoy & Gaimard, 1830) – chwostka modra
  • Malurus coronatus Gould, 1858 – chwostka koroniasta
  • Malurus elegans Gould, 1837 – chwostka jasnowąsa
  • Malurus pulcherrimus Gould, 1844 – chwostka świetna
  • Malurus amabilis Gould, 1852 – chwostka modrogłowa
  • Malurus assimilis North, 1901 – chwostka pyszna
  • Malurus lamberti Vigors & Horsfield, 1827 – chwostka rudoskrzydła
  • Malurus cyaneus (Ellis, 1782) – chwostka szafirowa
  • Malurus splendens (Quoy & Gaimard, 1830) – chwostka wspaniała
  • Malurus alboscapulatus A.B. Meyer, 1874 – chwostka żałobna
  • Malurus melanocephalus (Latham, 1801) – chwostka czerwonogrzbieta
  • Malurus leucopterus C. Dumont, 1824 – chwostka białoskrzydła

Uwagi

  1. ↑ Podgatunek M. leucopterus.

Przypisy

  1. ↑ Malurus, [w:] Integrated Taxonomic Information System  (ang.).
  2. ↑ a b L.J.P. Vieillot: Analyse d’une nouvelle ornithologie élémentaire. Paris: Deteville, libraire, rue Hautefeuille, 1816, s. 44. (fr.).
  3. ↑ Ch.-L. Bonaparte. Notes sur les Collections rapportées en 1853, par M.A. Delattre, de son voyage en Californie et dans le Nicaragua. „Comptes rendus hebdomadaires des séances de l’Académie des sciences”. 38, s. 652, 1854. (fr.). 
  4. ↑ A. Reichenow. Neue Vogelarten von Kaiser-Wilhelms-Land. „Ornithologische Monatsberichte”. 5 (2), s. 25, 1897. (niem.). 
  5. ↑ a b c G.M. Mathews. New Generic Names for Australian Birds. „Austral Avian Record”. 1 (5), s. 113, 1912–1913. (ang.). 
  6. ↑ G.M. Mathews. New generic names, with some notes on others. „Austral Avian Record”. 2 (2–3), s. 59, 1913–1915. (ang.). 
  7. ↑ G.M. Mathews. The re-discovery of two lost birds. „Austral Avian Record”. 3 (4), s. 90, 1915–1919. (ang.). 
  8. ↑ G.M. Mathews. Psitodos, gen. nov. for Todopsis cyanocephalus (Q. & G.). „Bulletin of the British Ornithologists’ Club”. 49 (328), s. 52, 1928. (ang.). 
  9. ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Lyrebirds, scrubbirds, bowerbirds, Australasian wrens. IOC World Bird List (v13.1). [dostęp 2023-05-24]. (ang.).
  10. ↑ D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette: Fairywrens (Maluridae), version 1.0. W: S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (red. red.): Birds of the World. Ithaca, NY: Cornell Lab of Ornithology, 2021. DOI: 10.2173/bow.maluri1.01. [dostęp 2023-05-24]. (ang.). Publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana rejestracja, też płatna, lub wykupienie subskrypcji
  11. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Malurus [dostęp 2023-05-24] .
  12. ↑ The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-05-24]  (ang.).
  13. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Musciparus [dostęp 2023-05-24] .
  14. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Leggeornis [dostęp 2023-05-24] .
  15. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Rosina [dostęp 2023-05-24] .
  16. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Ryania [dostęp 2023-05-24] .
  17. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Nesomalurus [dostęp 2023-05-24] .
  18. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Devisornis [dostęp 2023-05-24] .
  19. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Psitodos [dostęp 2023-05-24] .
  20. ↑ L. Joseph, S.V. Edwards & A.J. McLean. The Maluridae: inferring avian biology and evolutionary history from DNA sequences. „Emu”. 113 (3), s. 195–207, 2013. DOI: 10.1071/MU12081. (ang.). 
  21. ↑ A.C. Driskell, J.A. Norman, S. Pruett-Jones, E. Mangall, S. Sonsthagen & L. Christidis. A multigene phylogeny examining evolutionary and ecological relationships in the Australo-Papuan wrens of the subfamily Malurinae (Aves). „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 60 (3), s. 480–485, 2011. DOI: 10.1016/j.ympev.2011.03.030. (ang.). 
  22. ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Malurinae Swainson, 1831 – chwostki (wersja: 2020-07-21). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-07-13].

Bibliografia

  • The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca  (ang.).
  • LCCN: sh92002344
  • BnF: 13616208k
  • J9U: 987007556103505171
Identyfikatory zewnętrzne:
  • GBIF: 2487494
  • identyfikator iNaturalist: 12062
  • ITIS: 557860
  • NCBI: 55806
  • identyfikator taksonu Fossilworks: 373381