Gnieźnieńska Kolej Wąskotorowa

Gnieźnieńska Kolej Wąskotorowa

Dane podstawowe
Zarządca	Starostwo Powiatowe w Gnieźnie
Długość	38[1] km
Rozstaw szyn	750[1] mm
Stacja kolei wąskotorowej w Gnieźnie
Historia
Rok otwarcia	1884
Przebieg Legenda eksploatowana / istniejąca   zlikwidowana / rozebrana lub planowana kolej metro lub kolej lekka stacja kolejowa/stacja metra przystanek stacja bez ruchu pasażerskiego ładownia, posterunek ruchu itp przystanek częściowo używany koniec linii odcinek odcinek w tunelu odcinek na estakadzie wiadukt most tunel pod wodą zmiana kilometrażu granica państwowa / inna mijanka przejazd kolejowo-drogowy przeprawa promowa     odcinek zelektryfikowany   0,000 Gniezno Wąskotorowe 0,820 Cukrownia w Gnieźnie 1,966 Skład budowlany 2,043 Ogród Wiktorii 3,768 Jelonek 7,242 Żelazkowo 9,375 Niechanowo → Arcugowo 11,472 Miroszka 13,246 Małachowo 16,084 Witkowo 18,594 Strzyżewo Wąskotorowe 21,867 Wiekowo Wąskotorowe 22,990 Ługi Wąskotorowe 23,541 Żwirownia w Ługach 25,171 Charbin 26,432 Jednostka wojskowa 27,061 Tartak 27,732 Powidz 30,181 Przybrodzin 31,433 Jezioro Powidzkie 31,861 Ostrowo Nowe 33,699 Ostrowo Stare 34,990 Rusin 37,940 Anastazewo ↓ Konin Wąskotorowy
Multimedia w Wikimedia Commons

Gnieźnieńska Kolej Wąskotorowa (GKW), początkowo Witkowska Kolej Powiatowa – kolej wąskotorowa funkcjonująca do 1 września 2015 na trasie z Gniezna do Anastazewa. Od 8 września 2019 roku kolej sporadycznie kursuje z Gniezna do lasu Jelonek.

Historia

W 1884 roku cukrownia w Gnieźnie wybudowała linie wąskotorową z Gniezna do Odrowąża do szerokości toru 900 mm. W 1893 roku linię tą odkupił sejmik powiatu witkowskiego. Następnie linia została przekuta na tor 600 mm oraz przedłużona do Mielżyna. Rok później powstała spółka Witkowska Kolej Powiatowa. W 1896 roku uruchomiono pierwsze pociągi. Kolejne linie powstawały w latach 1897-1911^[2].

Wraz z likwidacją powiatu witkowskiego w 1927 roku kolej została przejęta przez powiat gnieźnieński. Zmieniono wówczas nazwę na Gnieźnieńska Kolej Wąskotorowa^[2].

GKW jako pierwsza kolej w Polsce wprowadziła w 1928 r. wagon motorowy^[3].

W 1949 roku kolej została przejęta przez PKP^[2].

W 1957 roku wszystkie linie kolei zostały przekute na rozstaw 750 mm^[2].

W 1986 roku zawieszono przewozy pasażerskie^[2].

W 1998 roku przewiozła 28 305 t towarów^[4]. W 1999 roku posiadała cztery parowozy Px48 (w tym dwa nieczynne), lokomotywę spalinową Lyd1 i pięć wagonów osobowych^[4].

W 2001 z usług Gnieźnieńskiej Kolei Wąskotorowej skorzystało ok. 15 tysięcy osób. W 2003 kolej została przekazana Powiatowi Gnieźnieńskiemu i odzyskała nazwę „Gnieźnieńska Kolej Wąskotorowa”. W tym czasie pociągi rozkładowe z lokomotywą spalinową Lxd2 kursowały w wakacyjne soboty i niedziele, rozpatrywano wówczas nawet budowę linii kolejki z Witkowa do Ośrodka Wypoczynkowego w Skorzęcinie^[5].

Całość linii ze względu na zły stan techniczny 1 września 2015 została wyłączona z eksploatacji, do czasu wymiany około 9000 podkładów kolejowych, co wg szacunków kosztować będzie około 600 tys. zł^[6]. Odcinek Ostrowo – Anastazewo z powodu złego stanu torowiska nie był eksploatowany już od sierpnia 2011^[7].

Na przełomie 2018 i 2019, w ramach projektu Przebudowa i remont wąskotorowej linii kolejowej na odcinku Gniezno – Jelonek, kosztem 278 tys. zł^[8] oczyszczono i podsypano tory oraz wymieniono podkłady na 3,5 km odcinku biegnącym w granicach Gniezna^[9]. Ponadto dwa nieużywane rozjazdy (umożliwiające dawniej wjazd na rozebrane bocznice do cukrowni i składu opału) zostały przeniesione na nową stację w Lesie Jelonek, gdzie zbudowano także peron o długości 100 metrów. Miało to umożliwić organizowanie krótkich przejazdów z Gniezna do Lasu Jelonek, jednak do uruchomienia pociągów nie doszło^[10] (poza pociągami roboczymi, 22 marca 2019)^[11]. Koszt reaktywacji całej trasy szacowany jest na 2 mln zł^[12].

Na początku września 2019 pojawiła się informacja o wznowieniu 8 września 2019 ruchu pociągów na odcinku Gniezno Wąskotorowa – Las Jelonek. W kolejne wrześniowe weekendy planowane są po 2 kursy kolejki^[13].

Na szczególną uwagę zasługuje stacja Przybrodzin, która jest jedyną stacją kolejową w Polsce położoną na plaży^[5].

Tabor

Posiadane lokomotywy: Lxd2- 313, 343, 344 – sprawne; 369 – spalona^[14]; Px48-1919 (oczekuje naprawy)^[15].

Posiadane wagony: m.in. Btxh, Bxhpi, 3Aw, Fxh, Kddxz, Wmd 023, transportery (Tw6, Tw6a, Tw6b, Tw6c)^[16].

Linie Gnieźnieńskiej Kolei Wąskotorowej

Ta sekcja od 2013-06 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Linia Września Wąskotorowa – Arcugowo

 Osobny artykuł: Linia kolejowa Września Wąskotorowa – Arcugowo.

Linia Arcugowo – Mielżyn

Dawny dworzec kolejowy w Gorzykowie

Dawny budynek stacji w Gorzykowie na linii Arcugowo – Mielżyn służy obecnie jako dyskoteka. Przewozy na tej linii zawieszono 27 kwietnia 1984. Dworzec znajduje się tuż obok drogi Września – Witkowo.

Linia Mierzewo – Stanisławowo

Resztki przyczółków dawnego mostu na Strudze Mierzewskiej

Przyczółki niewielkiego mostu na Strudze Mierzewskiej (tu dodać współrzędne geograficzne). Dostępność miejsca jest ograniczona ze względu na krzewy i drzewa rosnące w pobliżu rzeki. Mostem przebiegała linia Stanisławowo – Mierzewo. Ruch pociągów na tym odcinku zawieszono około 1973 roku.

Linia Gniezno Wąskotorowe – Anastazewo

Resztki bocznicy do GS Witkowo

Rozebrany odcinek torów do GS Witkowo, w okolicach betonowej rampy przeładunkowej. Bocznica miała własną lokomotywę spalinową, a przy torach zamontowana była waga wagonowa. Torem tym dowożono głównie węgiel. Wszystkie tory na terenie GS Witkowo wraz z torem prowadzącym do stacji kolejowej rozebrano w 2012 roku.

Resztki dawnej mijanki w Wiekowie

Dawny przystanek osobowy i ładownia. Długość użyteczna ładowni wynosiła 77,3 metra. Mijankę rozbierano etapami. W 1989 roku zlikwidowano rozjazd numer 1, natomiast rozjazd numer 2 zlikwidowano we wrześniu 2000 roku. Dawniej na przystanku znajdowała się poczekalnia dla podróżnych.

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Pod parą do Przybrodzina