Bronisław Zelek

Bronisław Zelek (ur. 27 września 1935 w Nastasowie, zm. 28 lutego 2018^[1]) – polski grafik, plakacista i projektant krojów typograficznych.

Życiorys

Studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie (początkowo na Wydziale Rzeźby, potem na Wydziale Grafiki), na której w 1961 obronił dyplom w pracowni profesora Henryka Tomaszewskiego. W latach 1961-1971 był wykładowcą tej uczelni i działał w środowisku polskiej szkoły plakatu^[2].

W 1967 otrzymał Nagrodę im. Tadeusza Trepkowskiego za najlepszy plakat roku^[3]. Jako uczestnik warszawskiego Biennale Plakatu zadebiutował w 1968 plakatem Ptaki (1965) do filmu Alfreda Hitchcocka o tym samym tytule^[4].

W latach 60. i 70. stworzył  wiele prac, które uznano za najlepsze w jego twórczości (m.in. Głód do filmu Henninga Carlsena o tym samym tytule). W 1971 wyjechał do Austrii i osiadł w Wiedniu.

Twórczość

Plakat

Podstawą kompozycji i ekspresji w jego plakatach były litery. Specjalizował się w kompilacji obrazu z typografią. Zajmował się głównie projektowaniem plakatów na potrzeby filmu, tworzył także dla Polskiej Federacji Jazzowej. Był autorem uznawanego za jeden z najlepszych plakatów chopinowskich na „VIII Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina”. Jego znane plakaty to: Dni Filmu Polskiego (1964), Pierwszy krzyk (1965), Noc poślubna w deszczu (1968), Wielka miłość (1970), Chłodnym okiem (1972) i Che (1973).

W 2012 miała miejsce pierwsza od czterdziestu lat w Polsce wystawa jego plakatów i malarstwa „Litera Obraz”. Została zorganizowana w warszawskiej Galerii Grafiki i Plakatu.

Kroje typograficzne

Był autorem kilku krojów typograficznych, które projektował w latach 70. i 80. dla francuskiego przedsiębiorstwa poligraficznego Mecanorma: New Zelek, Zelek Boldline, Zelek Sheadline, Zelek Black (tzw. „zelki”). Wykończenia liter kroju New Zelek zaprojektowane są pod kątem 45 stopni (początkowo krój ten nazywano „Liczbą 45”^[5]). New Zelek należy do najbardziej znanych na świecie krojów Zelka w erze przedcyfrowej. Było to pierwsze polskie pismo zawierające, oprócz liter łacińskich, także znaki z innego alfabetu – (cyrylicy)^[5]. Miało też kilka wersji rosyjskich i angielskich (ostatnia w 2009 autorstwa Brytyjczyka Simona Griffina).

O początkach swojej przygody z liternictwem napisał: Byłem kiedyś przeziębiony. Przyszła mnie odwiedzić moja dziewczyna i wypełniła kilka kształtów, które wcześniej narysowałem. Wysłałem to na konkurs do Paryża i zdobyłem pierwszą nagrodę^[5].

Krój New Zelek został wykorzystany m.in. w logotypie Wien Energie^[6], kopalni „Halemba” w Rudzie Śląskiej oraz londyńskiego duetu houseowego Basement Jaxx. Ponadto New Zelek Pro został użyty na okładce projektu muzycznego Taconafide^[7].

Przypisy

Bibliografia

• Janusz Górski, Jak ktoś mógł na to pozwolić! • Z twórcami polskiej szkoły grafiki rozmawia Janusz Górski, Czysty Warsztat Pracownia Sp. z o.o., Gdańsk 2012, (ISBN 978-83-89945-62-4)

Linki zewnętrzne

• Huffington Post – Bronislaw Zelek's Poster Exhibit at Galeria Grafiki i Plakatu in Poland
• Bronisław Zelek], culture.pl]