Bitwa pod Leszniowem

Bitwa pod Leszniowem

Wojna polsko-bolszewicka
Czas	1 sierpnia 1920
Miejsce	pod Leszniowem
Terytorium	II Rzeczpospolita
Przyczyna	ofensywa Frontu Płd.-Zach.
Wynik	zwycięstwo Polaków
Strony konfliktu
Polska  Rosyjska FSRR
Dowódcy
Franciszek Alter Siemion Timoszenko
Siły
12 pułk piechoty 6 Dywizja Kawalerii
brak współrzędnych

Bitwa pod Leszniowem – część bitwy pod Brodami i Beresteczkiem. Walki polskiego 12 pułku piechoty kpt. Franciszka Altera z sowiecką 6 Dywizją Kawalerii komdywa Siemiona Timoszenki toczone w okresie ofensywy Frontu Południowo-Zachodniego w czasie wojny polsko-bolszewickiej.

Geneza

W końcu lipca Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego planowało uderzenie na prawe skrzydło nacierających wojsk Michaiła Tuchaczewskiego. Do przeprowadzenia operacji zamierzano użyć także jednostek ściągniętych z Frontu Południowo-Wschodniego generała Edwarda Rydza-Śmigłego^[2].

Warunkiem sukcesu było wcześniejsze pobicie 1 Armii Konnej Siemiona Budionnego. Zadanie to miała wykonać 2 Armia gen. Kazimierza Raszewskiego w składzie 1 Dywizja Piechoty Legionów, 6 Dywizja Piechoty, XI Brygada Piechoty oraz Grupa Operacyjna Jazdy gen. Jana Sawickiego i samodzielna 4 Brygada Jazdy^[3]. Plan zakładał uderzenie z północnego zachodu Grupy Operacyjnej Jazdy i 6 Dywizji Piechoty w kierunku na Brody – Radziwiłłów^[4]. Współdziałająca z 2 Armią grupa gen. Franciszka Krajowskiego ze składu 6 Armii miała wiązać część sił konarmii Budionnego na południowym zachodzie^[5].

W tym czasie dowódca sowieckiego Frontu Południowo-Zachodniego Aleksander Jegorow nakazał 1 Armii Konnej Budionnego zdobyć Lwów. Jej dywizje wdarły się w słabo obsadzoną lukę między 2 i 6 Armią, sforsowały Styr, a 4. i 11 Dywizja Kawalerii nacierały w kierunku na Kamionkę Strumiłową. Północne skrzydło 1 Armii Konnej osłaniała walcząca pod Łuckiem 24 Dywizja Strzelców, a południowe 45 Dywizja Strzelców^[6]. Natarcie 2 Armii miało rozpocząć się 29 lipca, ale do tego dnia oddziały nie zakończyły koncentracji sił. O wyznaczonej porze ruszyły tylko skrzydła 2 Armii^[7].

 Osobny artykuł: bitwa pod Brodami i Beresteczkiem.

Walki pod Leszniowem

31 lipca 6 Dywizja Piechoty gen. Mieczysława Lindego otrzymała rozkaz uderzenia w kierunku na Mytnicę i Leszniów^[8]. Jej 12 pułk piechoty mjr. Franciszka Altera otrzymał następujące zadanie^[9]:
12 pułk piechoty, przy współdziałaniu III/6 pap, z dotychczasowej pozycji osiągnie marszem ofensywnym, rozpoczętym przez Kolonię Suczków o godzinie 5.00, wzgórza na południe od linii Grzymałówka, przy czym jego II batalion ma postępować na równej linii z pułkiem z rejonu Merwa zachodnim brzegiem Styru i połączyć się z prawym skrzydłem swego pułku, który na osiągniętej linii oczekuje przeprawy kawalerii, mającej uderzyć w kierunku południowo-wschodnim.
O świcie 1 sierpnia 12 pułk piechoty wyruszył do działań z przedmościa „Beresteczko”. Maszerował dwoma kolumnami: I i III batalion szedł przez Piaski i Suczków^[10] na Leszniów, a II batalion na Szczurowice. Około 7.00 I batalion napotkał pod Suczkowem nieprzyjaciela i po krótkiej walce zdobył tę miejscowość. Atakując dalej, przełamał sowiecką obronę i zajął dominujące wzgórze obok drogi Szczurowice – Leszniów. Tu z przyczyn taktycznych zatrzymano natarcie i porządkowano szyki. Ponieważ dwie baterie artylerii 6 pułku artylerii polowej nadal nie nadchodziły, około 11.00 kpt. Franciszek Alter zdecydował się kontynuować natarcie bez wsparcia artylerii^[11].

W tym czasie w rejonie Leszniowa znajdowały się oddziały sowieckiej 6 Dywizji Kawalerii komdywa Siemiona Timoszenki. Jedna brygada 6 DK wspierała walczącą na prawym brzegu Styru sąsiednią 14 Dywizję Kawalerii, a główne siły 6 DK miały sforsować Styr na południe od Beresteczka i ruszyć lewym brzegiem rzeki na miasto. 1 sierpnia 6 Dywizja Kawalerii, atakowana przez polską 1 Dywizję Jazdy od czoła i równocześnie pod Szczurowicami i Mytnicą przez polską piechotę obchodzącą jej prawe skrzydło, rozpoczęła odwrót. Do Leszniowa zbliżała się brygada wspierająca wcześniej 14 DK. To właśnie na nią w południe natknął się polski 12 pułk piechoty. Walka trwała około czterech godzin. Sowiecka kawaleria parokrotnie szarżowała, ale około 15.30 została zmuszona do opuszczenia Leszniowa i wycofania się za rzekę Słonówkę^[11][12].

Bilans walk

Opanowanie Leszniowa i Szczurowic przez Polaków zmusiło 6 Dywizję Kawalerii do odwrotu na Radziwiłłów i otworzyło polskiej 6 Dywizji Piechoty drogę na Brody^[11]. W boju pod Leszniowem zginął podporucznik Jan Hernich i 4 szeregowych, a około 50 szeregowych odniosło rany^[12]. Na pamiątkę bitwy pod Leszniowem 1 sierpnia był w okresie międzywojennym świętem 12 pułku piechoty^[13].

Przeniesienie prochów do wspólnej mogiły

Z inicjatywy i kpt. rez. Franciszka Rzehaka, por. rez. Edwarda Passendorfera i osadników wojskowych z 12 pułku piechoty, 30 października 1927 w sposób uroczysty przeniesiono prochy poległych pod Bereteczkiem i Leszniowem podporucznika podlekarza Szymona Węgrzyna i 13 szeregowych do wspólnej mogiły na cmentarzu w Beresteczku^[14].

Przypisy

Bibliografia

• Franciszek Mucha: Zarys historji wojennej 12-go pułku piechoty. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1928, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
• Janusz Odziemkowski: Leksykon bitew polskich 1914 – 1920. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1998. ISBN 83-85621-46-6.
• Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko – rosyjskiej 1919 – 1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
• Władysław Steblik. Bój 12. P. P. pod Leszniowem i Brodami w dniach 1. i 2 sierpnia 1920 roku. „Przegląd Piechoty”. 4 (11), s. 40–80, 1931. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy. 
• Marek Tarczyński (red.): Bitwa lwowska 1920. Dokumenty operacyjne. T. 1. Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2002. ISBN 83-7399-012-7.
• Wiesław Wysocki (red.): Szlakiem oręża polskiego; vademecum miejsc walk i budowli obronnych. T. 2, poza granicami współczesnej Polski. Warszawa: Wydawnictwo „Gamb”, 2005. ISBN 83-7399-050-X.
• Lech Wyszczelski: Kampania ukraińska 1920 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2009. ISBN 978-83-7543-066-0.
• Lech Wyszczelski: Wojna o polskie kresy 1918–1921. Warszawa: Wydawnictwo Bellona SA, 2011. ISBN 978-83-11-12866-8.