Aristide Briand
|
Data i miejsce urodzenia | 28 marca 1862 Nantes |
Data i miejsce śmierci | 7 marca 1932 Paryż |
Zawód, zajęcie | polityk |
Odznaczenia |
|
| Multimedia w Wikimedia Commons | |
| Cytaty w Wikicytatach | |
Aristide Briand (wym. [aʁistid bʁiɑ̃]; ur. 28 marca 1862 w Nantes, zm. 7 marca 1932 w Paryżu) – francuski polityk socjalistyczny, wielokrotny premier Francji i minister w latach 1909–1929, zwolennik rozdziału Kościoła od państwa[1].
Życiorys
Urodzony w rodzinie mieszczańskiej utrzymującej się z prowadzenia restauracji. Studiował prawo, a jako adwokat[2] szybko zainteresował się polityką i dziennikarstwem politycznym, pisząc artykuły do anarchistycznego dziennika „Le Peuple”, przez pewien czas kierując pismem „Lanterne”, przechodząc do „Petite Republique”, by ostatecznie zająć się pisaniem dla „L’Humanité” we współpracy z Jeanem Jaurèsem.
W tym czasie stał się znanym działaczem na rzecz utworzenia związków zawodowych i na kongresie pracowniczym w Nantes w 1894 roku przyczynił się do przyjęcia idei związków pracowniczych. Od tej pory stał się jednym z przywódców francuskiej Partii Socjalistycznej. W 1902 roku, po kilku nieudanych próbach, został deputowanym do parlamentu. Deklarował się jako zwolennik lewicowego bloku, który miał równoważyć reakcyjny blok prawicy. Od początku kariery parlamentarnej Briand zajmował się zagadnieniem rozdziału Kościoła od państwa. Został wyznaczony na sprawozdawcę komisji zajmującej się przygotowaniem stosownego prawa, a jego raport pokazał jego zdolności jako jednego z przyszłych przywódców politycznych. Briand zdołał przeforsować swój projekt, z niewielkimi modyfikacjami, nie dzieląc nim ugrupowań politycznych, które wspierały projekt.
Był głównym autorem francuskiego prawa o rozdziale Kościoła od państwa, ale zależało mu także na wprowadzaniu go w życie, tym bardziej że dotychczasowy minister Maurice Rouvier dopuszczał do niepokojów w trakcie przejmowania zasobów kościelnych. Przyjął zatem tekę ministra oświaty publicznej i wyznań w burżuazyjnym rządzie Sarriena (1906), co z kolei spowodowało wykluczenie go z partii socjalistów. W przeciwieństwie do Jaurèsa uważał, że socjaliści powinni aktywnie współdziałać z radykałami we wszystkich kwestiach związanych z reformami społecznymi, a nie tylko z rezerwą stać na boku i oczekiwać urzeczywistnienia swoich ideałów.
W 1909 roku Briand zastąpił Georgesa Clemenceau na stanowisku premiera, pełniąc tę funkcję do 1911 roku, a potem przez kilka miesięcy w 1913 roku. W październiku 1915 roku, po klęskach francuskich na frontach I wojny światowej został ponownie premierem (zastąpił René Vivianiego), a także ministrem spraw zagranicznych (zastępując Théophile’a Delcasségo). Ta kadencja nie była szczególnie udana, jako że podał się do dymisji w marcu 1917 roku wskutek nieporozumień wokół planów francuskiej ofensywy wojskowej.
Briand powrócił do władzy w 1921 roku, ale jego wysiłki, aby doprowadzić do ugody w sprawie niemieckich reparacji, spełzły na niczym w obliczu nieprzejednanego stanowiska niemieckiego. Zastąpił go bardziej wojowniczy Raymond Poincaré. W obliczu kryzysu wokół Zagłębia Ruhry jego ugodowy styl stał się jednak bardziej akceptowalny i w 1925 roku powrócił na Quai d’Orsay, pozostając ministrem spraw zagranicznych aż do śmierci.
Za wynegocjowanie Traktatów z Locarno Briand wraz z niemieckim politykiem Gustavem Stresemannem otrzymał w 1926 roku Pokojową Nagrodę Nobla. W 1927 roku propozycja Brianda i amerykańskiego sekretarza stanu Franka Billingsa Kellogga przyjęcia uniwersalnego paktu delegalizującego wojnę, doprowadziła w następnym roku do podpisania paktu paryskiego (tzw. paktu Brianda-Kellogga).
Aristide Briand w 1930 roku wystąpił z propozycją utworzenia europejskiego stowarzyszenia państw o charakterze federacyjnym, co można uznać za przejaw dążenia do integracji wśród państw europejskich. Jego koncepcja Unii Federacyjnej zakładała utworzenie federacji, do której miały należeć trzy państwa-założyciele: Francja, Wielka Brytania i Niemcy, oraz pozostałe państwa Europy z wyłączeniem Turcji i Rosji. W ramach federacji funkcjonować miała unia celna, wspólny rynek oraz wspólny system bezpieczeństwa. Koncepcja zakładała istnienie stałych instytucji federalnych, takich jak Stały Komitet Polityczny (organ wykonawczy), Konferencja Polityczna czy Sekretariat. Zmarł w 1932 roku z powodu choroby serca[2].
Przypisy
- ↑ Chris Cook, John Stevenson, Leksykon nowożytnej historii Europy 1763-1999, Warszawa 2000, s. 364.
- ↑ a b Gazeta Tygodniowa. Poświęcona sprawom religijnym, oświatowym i społecznym,1932, R.3, nr 12 – Świętokrzyska Digital Library [online], sbc.wbp.kielce.pl [dostęp 2020-01-07] .
Bibliografia
- Aristide Briand – Biographical. nobelprize.org. [dostęp 2013-11-27]. (ang.).
XX wiek | - 1901: Dunant, Passy
- 1902: Ducommun, Gobat
- 1903: Cremer
- 1904: IPM
- 1905: Suttner
- 1906: Roosevelt
- 1907: Moneta, Renault
- 1908: Arnoldson, Bajer
- 1909: Beernaert, Estournelles de Constant
- 1910: MSPB
- 1911: Asser, Fried
- 1912: Root
- 1913: La Fontaine
- 1917: Czerwony Krzyż
- 1919: Wilson
- 1920: Bourgeois
- 1921: Branting, Lange
- 1922: Nansen
- 1925: Chamberlain, Dawes
- 1926: Briand, Stresemann
- 1927: Buisson, Quidde
- 1929: Kellogg
- 1930: Söderblom
- 1931: Addams, Butler
- 1933: Angell
- 1934: Henderson
- 1935: Ossietzky
- 1936: Lamas
- 1937: Cecil
- 1938: Biuro Nansenowskie
- 1944: Czerwony Krzyż
- 1945: Hull
- 1946: Balch, Mott
- 1947: Kwakrzy
- 1949: Boyd Orr
- 1950: Bunche
- 1951: Jouhaux
- 1952: Schweitzer
- 1953: Marshall
- 1954: WKNZdsU
- 1957: Pearson
- 1958: Pire
- 1959: Noel-Baker
- 1960: Luthuli
- 1961: Hammarskjöld
- 1962: Pauling
- 1963: Czerwony Krzyż
- 1964: King
- 1965: UNICEF
- 1968: Cassin
- 1969: MOP
- 1970: Borlaug
- 1971: Brandt
- 1973: Kissinger, Lê
- 1974: MacBride, Satō
- 1975: Sacharow
- 1976: Williams, Corrigan
- 1977: AI
- 1978: Sadat, Begin
- 1979: Matka Teresa
- 1980: Esquivel
- 1981: WKNZdsU
- 1982: Myrdal, Robles
- 1983: Wałęsa
- 1984: Tutu
- 1985: Lekarze Przeciw Wojnie Nuklearnej
- 1986: Wiesel
- 1987: Arias
- 1988: Siły pokojowe ONZ
- 1989: Dalajlama
- 1990: Gorbaczow
- 1991: Suu Kyi
- 1992: Menchú
- 1993: Mandela, de Klerk
- 1994: Arafat, Peres, Rabin
- 1995: Pugwash, Rotblat
- 1996: Belo, Ramos-Horta
- 1997: ICBL, J. Williams
- 1998: Hume, Trimble
- 1999: Lekarze bez Granic
- 2000: Kim
|
---|
XXI wiek | - 2001: ONZ, Annan
- 2002: Carter
- 2003: Ebadi
- 2004: Maathai
- 2005: MAEA, el-Baradei
- 2006: Grameen Bank, Yunus
- 2007: MZdsZK, Gore
- 2008: Ahtisaari
- 2009: Obama
- 2010: Liu
- 2011: Johnson-Sirleaf, Gbowee, Karman
- 2012: Unia Europejska
- 2013: OPCW
- 2014: Satyarthi, Yousafzai
- 2015: Tunezyjski Kwartet na rzecz Dialogu Narodowego
- 2016: Santos
- 2017: ICAN
- 2018: Mukwege, Murad
- 2019: Ali
- 2020: Światowy Program Żywnościowy
- 2021: Ressa, Muratow
- 2022: Bialacki, Memoriał, Centrum Wolności Obywatelskich
- 2023: Mohammadi
|
---|
XVIII wiek | |
---|
XIX wiek | - Jean-Baptiste Nompère de Champagny (1807–1811)
- Hugues Bernard Maret (1811–1813)
- Armand Augustin Louis de Caulaincourt (1813–1814)
- Antoine René Charles Mathurin, hrabia de Laforest (1814)
- Charles-Maurice de Talleyrand-Périgord (1814–1815)
- Armand Augustin Louis de Caulaincourt (1815)
- Louis, baron Bignon (1815)
- Charles-Maurice de Talleyrand-Périgord (1815)
- Armand Emmanuel du Plessis, książę de Richelieu (1815)
- Jean-Joseph-Paul-Augustin, markiz Dessolles (1815–1818)
- Étienne Denis, baron Pasquier (1818–1819)
- Mathieu de Montmorency (1819–1821)
- François-René de Chateaubriand (1821–1822)
- Ange Hyacinthe Maxence, baron de Damas (1822–1824)
- Auguste de La Ferronays (1824–1828)
- Anne Pierre Adrien, książę de Montmorency-Laval (1828–1829)
- Joseph-Marie de Portalis (1829)
- Jules Auguste Armand Marie, książę de Polignac (1829)
- Victor Louis Victurnien (1829–1830)
- Louis, baron Bignon (1830)
- Jean-Baptiste Jourdan (1830)
- Louis, hrabia Molé (1830)
- Nicolas Joseph Maison (1830)
- Horace François Bastien, hrabia Sébastiani (1830–1832)
- Victor, duc de Broglie (1832–1834)
- Henri Gauthier, comte de Rigny (1834)
- Charles Joseph, comte Bresson (1834)
- Henri Gauthier, comte de Rigny (1834–1835)
- Victor, duc de Broglie (1835–1836)
- Adolphe Thiers (1836)
- Louis, comte Molé (1836–1839)
- Napoléon Auguste Lannes, duc de Montebello (1839)
- Nicolas Jean de Dieu Soult, duc de Dalmatie (1839–1840)
- Adolphe Thiers (1840)
- François Guizot (1840–1848)
- Alphonse de Lamartine (1848)
- Jules Bastide (1848)
- Marie Alphonse Bedeau (1848)
- Jules Bastide (1848)
- Édouard Drouyn de Lhuys (1848–1849)
- Alexis de Tocqueville (1849)
- Alphonse de Rayneval (1849)
- Jean-Ernest Ducos, vicomte de La Hitte (1849–1851)
- Édouard Drouyn de Lhuys (1851)
- Anatole, baron Brénier de Renaudière (1851)
- Jules Baroche (1851)
- Louis Félix Étienne, marquis de Turgot (1851–1852)
- Édouard Drouyn de Lhuys (1852–1855)
- Aleksander Colonna-Walewski (1855–1860)
- Jules Baroche (1860)
- Édouard Thouvenel (1860–1862)
- Édouard Drouyn de Lhuys (1862–1866)
- Charles, marquis de La Valette (1866)
- Lionel, marquis de Moustier (1866–1868)
- Charles, marquis de La Valette (1868–1869)
- Henri, prince de La Tour d'Auvergne (1869–1870)
- Napoléon, comte Daru (1870)
- Émile Ollivier (1870)
- Agenor, duc de Gramont (1870)
- Henri, prince de La Tour d'Auvergne (1870)
- Charles, comte de Rémusat (1871–1873)
- Albert, duc de Broglie (1873)
- Louis Decazes, duc de Glucksberg (1873–1877)
- Gaston-Robert, marquis de Banneville (1877)
- William Henry Waddington (1877–1879)
- Charles de Freycinet (1879–1880)
- Jules Barthélemy-Saint-Hilaire (1880–1881)
- Léon Gambetta (1881–1882)
- Charles de Freycinet (1882)
- Charles Duclerc (1882–1883)
- Armand Fallières (1883)
- Paul-Armand Challemel-Lacour (1883)
- Jules Ferry (1883–1885)
- Charles de Freycinet (1885–1886)
- Émile Flourens (1886–1888)
- René Goblet (1888–1889)
- Eugène Spuller (1889–1890)
- Alexandre Ribot (1890–1893)
- Jules Develle (1893)
- Jean Casimir-Perier (1893–1894)
- Gabriel Hanotaux (1894–1895)
- Marcellin Berthelot (1895–1896)
- Léon Bourgeois (1896)
- Gabriel Hanotaux (1896–1898)
- Théophile Delcassé (1898–1905)
|
---|
XX wiek | |
---|
XXI wiek | |
---|
1790-1944 | - Marguerite Louis François Duport-Dutertre
- Jean-Marie Roland de La Platière
- Antoine Duranthon
- Étienne Louis Hector Dejoly
- Georges Danton
- Dominique Joseph Garat
- Louis Jérôme Gohier
- Philippe Antoine Merlin de Douai
- Charles François Jean Joseph Victor Génissieu
- Philippe Antoine Merlin de Douai
- Charles Joseph Mathieu Lambrechts
- Jean Jacques Régis de Cambacérès
- André Joseph Abrial
- Claude Régnier, duc de Massa
- Mathieu Louis Molé
- Pierre Paul Nicolas, baron Henrion de Pansey
- Charles, chevalier Dambray
- Jean Jacques Régis de Cambacérès, duc de Parme
- Antoine, comte Boulay de la Meurthe
- Étienne Denis, baron Pasquier
- François, comte de Barbé-Marbois
- Charles, chevalier Dambray
- Étienne Denis, baron Pasquier
- Pierre François Hercule, comte de Serre
- Charles Ignace, comte de Peyronnet
- Joseph Marie, comte Portalis
- Pierre Alpinien Bertrand Bourdeau
- Jean Joseph Antoine de Courvoisier
- Jean de Chantelauze
- Jacques Charles Dupont de l'Eure
- Joseph Mérilhou
- Félix Barthe
- Jean Persil
- Paul Sauzet
- Jean Persil
- Félix Barthe
- Louis Gaspard Amédée, baron Girod de l'Ain
- Jean-Baptiste Teste
- Alexandre François Vivien
- Nicolas Martin du Nord
- Michel Pierre Alexis Hébert
- Adolphe Crémieux
- Eugène Bethmont
- Alexandre Marie
- Eugène Rouher
- Joseph Corbin
- Alfred Daviel
- Eugène Rouher
- Jacques Abbatucci
- Paul de Royer
- Claude Alphonse Delangle
- Jules Baroche
- Jean-Baptiste Duvergier
- Émile Ollivier
- Michel Grandperret
- Adolphe Crémieux
- Jules Dufaure
- Jean Ernoul
- Octave Depeyre
- Adrien Tailhand
- Jules Dufaure
- Louis Martel
- Albert, duc de Broglie
- François Le Pelletier
- Jules Dufaure
- Philippe Le Royer
- Jules Cazot
- Gustave Humbert
- Paul Devès
- Félix Martin-Feuillée
- Henri Brisson
- Charles Demôle
- Ferdinand Sarrien
- Charles Mazeau
- Armand Fallières
- Jean-Baptiste Ferrouillat
- Edmond Guyot-Dessaigne
- François Thévenet
- Armand Fallières
- Louis Ricard
- Léon Bourgeois
- Jules Develle
- Léon Bourgeois
- Eugène Guérin
- Antonin Dubost
- Eugène Guérin
- Ludovic Trarieux
- Louis Ricard
- Jean-Baptiste Darlan
- Victor Milliard
- Ferdinand Sarrien
- Georges Lebret
- Ernest Monis
- Ernest Vallé
- Joseph Chaumié
- Ferdinand Sarrien
- Edmond Guyot-Dessaigne
- Aristide Briand
- Louis Barthou
- Théodore Girard
- Antoine Perrier
- Jean Cruppi
- Aristide Briand
- Louis Barthou
- Antony Ratier
- Jean-Baptiste Bienvenu-Martin
- Alexandre Ribot
- Jean-Baptiste Bienvenu-Martin
- Aristide Briand
- René Viviani
- Raoul Péret
- Louis Nail
- Gustave L'Hopiteau
- Laurent Bonnevay
- Louis Barthou
- Maurice Colrat
- Edmond Lefebvre du Prey
- Antony Ratier
- René Renoult
- Théodore Steeg
- Anatole de Monzie
- Camille Chautemps
- René Renoult
- Pierre Laval
- Maurice Colrat
- Louis Barthou
- Lucien Hubert
- Théodore Steeg
- Raoul Péret
- Henry Chéron
- Léon Bérard
- Paul Reynaud
- René Renoult
- Abel Gardey
- Eugène Penancier
- Albert Dalimier
- Eugène Raynaldy
- Eugène Penancier
- Henry Chéron
- Henry Lémery
- Georges Pernot
- Léon Bérard
- Marc Rucart
- Vincent Auriol
- César Campinchi
- Marc Rucart
- Paul Reynaud
- Paul Marchandeau
- Georges Bonnet
- Albert Sérol
- Charles Frémicourt
- Raphaël Alibert
- Joseph Barthélemy
- Maurice Gabolde
|
---|
od 1944 | |
---|
Ministrowie obrony Francji
Ministrowie wojny (1791-1940) | |
---|
Ministrowie wojny Francji Vichy (1940-1944) | |
---|
Komisarze wojenni Wolnej Francji (1941-1944) | |
---|
Minister obrony (od 1944) | |
---|
Encyklopedia internetowa:
- PWN: 3880664
- Britannica: biography/Aristide-Briand
- Treccani: aristide-briand
- Universalis: aristide-briand
- БРЭ: 1883549
- NE.se: aristide-briand
- SNL: Aristide_Briand
- VLE: aristide-briand
- Catalana: 0012236
- DSDE: Aristide_Briand
- identyfikator w Hrvatska enciklopedija: 9479