Amitryptylina

Amitryptylina

Nazewnictwo Nomenklatura systematyczna (IUPAC) 3-(10,11-dihydro-5H-dibenzo[a,d][7]annulen-5-ylideno)-N,N-dimetylopropano-1-amina Inne nazwy i oznaczenia farm. łac. amitriptylini hydrochloridum (chlorowodrek amitryptyliny)[1]
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C20H23N
Masa molowa	277,40 g/mol
Identyfikacja
Numer CAS	50-48-6
PubChem	2160
DrugBank	DB00321
SMILES CN(C)CCC=C1C2=CC=CC=C2CCC3=CC=CC=C31
InChI InChI=1S/C20H23N/c1-21(2)15-7-12-20-18-10-5-3-8-16(18)13-14-17-9-4-6-11-19(17)20/h3-6,8-12H,7,13-15H2,1-2H3 InChIKey KRMDCWKBEZIMAB-UHFFFAOYSA-N
Właściwości Rozpuszczalność w wodzie dobrze rozpuszczalna[2] Temperatura topnienia 196–197 °C[2] logP 4,92[2] Kwasowość (pKa) 9,4[2]
Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2021-11-02] Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Na podstawie podanego źródła[3] chlorowodorek amitryptyliny Niebezpieczeństwo Zwroty H H301, H319, H361d, H410 Zwroty P P201, P273, P301+P310+P330, P305+P351+P338
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Klasyfikacja medyczna
ATC	N06AA09
Farmakokinetyka Działanie przeciwdepresyjne Biodostępność 40% Okres półtrwania 10–50 h Wiązanie z białkami osocza i tkanek 90% Metabolizm wątrobowy Wydalanie z moczem
Uwagi terapeutyczne Drogi podawania doustnie
Multimedia w Wikimedia Commons

Amitryptylina (łac. amitriptylinum) – organiczny związek chemiczny, pochodna dibenzocykloheptadienu z łańcuchem bocznym zakończonym grupą dimetyloaminową. Stosowana jako lek psychotropowy należący do trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych, wywierający poza tym działanie uspokajające i przeciwlękowe^[4].

Mechanizm działania

Mechanizm działania amitryptyliny polega na niewybiórczym i w równym stopniu hamowaniu zwrotnego wychwytu noradrenaliny i serotoniny^[5] przez neurony ośrodkowego układu nerwowego i zahamowania ich inaktywacji w zakończeniach neuronów – skutkiem jest zwiększenie stężenia serotoniny i noradrenaliny w szczelinie między synapsami. W 2009 roku odkryto, iż amitryptylina działa podobnie jak czynnik wzrostu nerwów (NGF). Pobudza tym samym rozwój neurytów, zwiększając ilość połączeń pomiędzy neuronami. Wykazuje działanie neuroprotekcyjne (chroni neurony przed uszkodzeniami spowodowanymi wystawieniem na działanie wolnych rodników tlenowych, nadmiernej ilości glukozy oraz kwasu kainowego). Wśród przebadanych leków przeciwdepresyjnych mechanizm działania amitryptyliny jest unikatowy^[6].

Farmakokinetyka i metabolizm

Metabolizm leku ma miejsce głównie w wątrobie przy udziale izoenzymów cytochromu P450: CYP2C19, CYP2D6, CYP1A2 i CYP3A4. Amitryptylina metabolizowana jest do aktywnego metabolitu, nortryptyliny, wyraźnie mocniej hamującej wychwyt zwrotny noradrenaliny.

Wskazania

Zaburzenia depresyjne. Niektóre stany z pobudzeniem psychoruchowym i lękiem. Jako leczenie wspomagające bólu neuropatycznego. W profilaktyce migreny przy częstych napadach^[7].

Działania niepożądane

Głównie występują na początku leczenia i przy stosowaniu wysokich dawek leku.

Spośród dostępnych w Polsce trójcyklicznych leków przeciwdepresyjnych amitryptylina charakteryzuje się najsilniejszym działaniem cholinolitycznym i kardiotoksycznym.

Niektóre ważniejsze działania niepożądane:

• hipotonia ortostatyczna
• niedociśnienie
• tachykardia
• niedokrwienie mięśnia sercowego
• zaburzenia rytmu serca i przewodzenia
• ze strony układu nerwowego: nadmierna senność, splątanie, dezorientacja, halucynacje, zaburzenia koncentracji, niepokój, pobudzenie, bezsenność, koszmary senne, stan maniakalny, ataksja, drżenie mięśniowe, uogólnione napady drgawkowe, śpiączka, ruchy mimowolne, dyskinezy, drętwienie i parestezje kończyn, neuropatia obwodowa
• zaburzenia widzenia (wtórne do zaburzeń akomodacji), szumy uszne, zaburzenia mowy, zawroty głowy, bóle głowy, uczucie zmęczenia i osłabienia
• zaburzenia akomodacji
• zaburzenia oddawania moczu (najczęściej zatrzymanie)
• odczyny alergiczne
• supresja szpiku kostnego
• nudności, wymioty, zaburzenia łaknienia, bóle brzucha
• suchość jamy ustnej, czarny język
• zaparcia
• zaburzenia ze strony gruczołów wydzielania wewnętrznego^[8].

Silne działanie cholinolityczne.

Przeciwwskazania

Nadwrażliwość na amityptylinę lub składniki masy tabletkowej. Świeży zawał mięśnia sercowego, zaburzenia przewodnictwa przedsionkowo-komorowego, inne zaburzenia rytmu serca. Stany maniakalne. Ciężka niewydolność wątroby. Porfiria. Przeciwwskazana podczas podawanie inhibitorów MAO i 2 tygodnie po zakończeniu leczenia nimi. Lek można stosować powyżej 16 r.ż.^[8]

Ciąża i laktacja: kategoria C. Nie podawać w okresie karmienia piersią.

Dawkowanie

W Polsce dostępny pod nazwą handlową Amitriptylinum VP (tabletki 10 i 25 mg).

Zakres dawek w leczeniu depresji 100–300 mg na dobę.

Przypisy

Bibliografia

• MałgorzataM. Rzewuska MałgorzataM., Leczenie zaburzeń psychicznych, wyd. 3, Warszawa: PZWL, 2006, ISBN 83-200-3354-3 .brak strony (książka)