Klein-Willebroek

Klein-Willebroek is een gehucht van Willebroek, ten noorden van het centrum en ervan gescheiden door het Zeekanaal Brussel-Schelde. Geprangd tussen de Rupel en de industrie langs het huidige kanaaltraject, gaat het dorpje oostwaarts over in het natuur- en recreatiegebied dat omheen het Sport Vlaanderen-domein de Hazewinkel gelegen is.

Geschiedenis

In 1550-1559 werd de Willebroekse Vaart gegraven. Hier ontstond een belangrijke overgang over de Rupel die het Hellegat verving. In Tisselt kwam aanvankelijk een sluis, maar in 1553 werd deze aangevuld met een sluis verder naar het noorden, gebouwd in 1554-1557. Toen in 1569 een watersnood uitbrak wilde men de getijdewerking op het kanaal buitensluiten en bouwde daarom een sluis aan het begin van het kanaal, waar het uitmondde in de Rupel. Het was hier dat Klein-Willebroek ontstond. Het groeide aan weerszijden van de oude Willebroekse Vaart op een gebied dat voorheen schorrengebied was.

Toen in de 19e eeuw er steeds grotere schepen kwamen werd het kanaal aangepast en vanaf 1900 werd het kanaal uitgebouwd tot zeekanaal, een project dat in 1922 was voltooid. Hierbij werd de oude vaart bij Klein-Willebroek naar het westen afgetakt en werden de sluizen te Klein-Willebroek en Tisselt opgeheven.

Te Klein-Willebroek werd door de Spanjaarden in 1576 een fort gebouwd dat in 1579 door Staatse troepen werd veroverd om in 1584 opnieuw door de Spanjaarden te worden ingenomen. In 1683 werd het fort door de Fransen bezet en toen die zich terugtrokken raakte het in verval.

In 1922 kwam het gemoderniseerde kanaal ten zuiden van Klein-Willebroek klaar, dat westelijk van dit gehucht nog eerst stroomafwaarts op de Rupel aansloot ten zuidoosten van Wintam, doch heden langsheen dit Oud Sas verder doorgetrokken werd om voorbij het aldus gevormde Noordelijk Eiland via een nieuwe zeesluis van Wintam meteen in de Schelde uit te monden. In de algemene omgang heet ook met de tamelijk vroeg-20e-eeuwse tak en eind-20e-eeuwse verlenging, het ganse huidige zeekanaal nog steeds Willebroekse Vaart of Kanaal van Willebroek.^[1] De aloude tak, die nu niet zonder reden Jachthaven Klein-Willebroek genoemd wordt, blijft met sas dienstig voor pleziervaartverkeer.^[2]

Bezienswaardigheden

Het Sashuis van 1608 met daarin een heemkundig museum.
Het 19e-eeuwse ijzeren portaal van de verdwenen Van Enschodtbrug over de Rupel. Daar reden de geallieerden op 4 september 1944 op aanwijzen van Robert Vekemans over om Antwerpen te gaan bevrijden, waaraan de Shermantank als monument ernaast herinnert.^[3]^[4]
De Onze-Lieve-Vrouw Beschermster van Schippers en Zeeliedenkapel aan het Hoofd, is van 1842. Nadat in 1901 een definitieve kerk gereed was gekomen deed ze dienst als smidse, magazijn en uiteindelijk als ontmoetingscentrum.
De Onze-Lieve-Vrouw-Onbevlekt-Ontvangenkerk.
Het Nationaal Schippersmonument ofwel Nationaal monument Schippersgezin vervaardigd door Gilbert De Nil in 1979 bevindt zich naast de saskom.^[4]
De omgeving van het Sashuis met de wipbrug voor de saskom, is sinds 1981 een beschermd dorpsgezicht.
Het beeld van De Boottrekker (Rik Honsia, 1987) vóór het Sashuis.^[5]
Naast het in 1835 door de Boomse brouwersfamilie Lamot verworven 18e-eeuwse brouwershuis Het Kanton werd in 1837 een brouwerij opgetrokken aan Hoofd (nr. 1), nog voor hun eerste vestiging in Mechelen waar de hoofdzetel zou terechtkomen.^[6] Het huidige bakstenen brouwerijgebouw in Klein-Willebroek stamt uit 1911. De mouteest ervan, met de bijbehorende gereedschappen, werd in 1995 geklasseerd als monument.^[7]

Natuur en landschap

Twee van de vier Willebroekse beboste gebieden liggen in Klein-Willebroek: Bospark en Het Boske. Dit laatste was lange tijd slechts een acaciabos maar werd een gemengd loofbos met onder meer ook es, els, esdoorn en eik, zodat ook het vogelbestand gevarieerder raakte.^[8]

Het belangrijkste natuurgebied is Broek de Naeyer van 66 ha. Het ligt ten oosten van de kom.

Ten noorden van Klein-Willebroek stroomt de Rupel en aan de zuid- en westkant vindt men industrie.

Nabijgelegen kernen

Noordelijk is Boom bereikbaar via een veerpont voor fietsers en voetgangers. Oostzuidoostelijk ligt Heindonk, zuidzuidoostelijk Blaasveld, zuidelijk Willebroek, westelijk Sauvegarde en westnoordwestelijk Ruisbroek.

Externe link

Pentekeningen, waaronder 3 te en 2 (incl. die zonder titel) vanuit Klein-Willebroek, van Paul Ceulemans (Pdf). Geschiedkundige Studiegroep Ten Boome. Gearchiveerd op 8 september 2014. Geraadpleegd op 8 september 2014.
Louter foto's:
- Fernhout, Koos, Landschap in de mist. (foto 2005-12-10). koosfernhout op Fluidr. Gearchiveerd op 24 september 2015. Geraadpleegd op 2014-09-11. Titel door auteur: Klein Willebroek, Belgium..
- Boottrekker. Standbeelden.be. Geraadpleegd op 8 september 2014. . Bronzen beeld 'De Boottrekker' (1987) van Rik Honsia (1913-05-26–2004-02-06)
- Imbrechts, Rudi. Kartix op Fluidr Geraadpleegd op 2014-09-11:
  - 'Nationaal Schippersmonument' (brons, De Nil, 1979) (foto 2008-10-12). Titel door auteur: Klein Willebroek.
  - Jachthaven (foto 2008-08-09). Titel door auteur: Klein Willebroek.
  - De Rupel met aan overzijde Klein Willebroek (bij volle maan) (foto 2009-04-09). Titel door auteur: Boom at night.
  - Veerdienst Boom - Klein-Willebroek (bij nacht) (foto 2009-04-09). Titel door auteur: Boom at night.
  - Portaal op bruggenhoofd van verdwenen Weduwe Van Enschodtbrug (zicht op Boom in de mist) (foto 2011-11-13). Titel door auteur: Boom (de gemeente) in de mist.
  - Portaal op bruggenhoofd van verdwenen Weduwe Van Enschodtbrug (zicht op Boom) (foto 2008-08-09). Titel door auteur: Klein Willebroek.
- Dours, Mario, Portaal op bruggenhoofd van verdwenen Weduwe Van Enschodtbrug (zicht op Boom) (foto 2014-06-01). mariodours op Fluidr. Geraadpleegd op 2014-09-11. Titel door auteur: Klein Willebroek.
- 'Koinsky', Huizenrij aan oostzijde weerspiegeld in de oude vaart (foto 2008-02-10). Koinsky op Fluidr. Gearchiveerd op 24 september 2015. Geraadpleegd op 2014-09-11. Titel door auteur: Klein Willebroek.
- 'koenverschaeren', Panorama 360° bij de oude Willebroekse Vaart (foto 2005-06-11). koenverschaeren op Fluidr. Gearchiveerd op 24 september 2015. Geraadpleegd op 2014-09-11. Titel door auteur: Klein-Willebroek - I.
- 'Routavelo', Jacht voor huizenrij, ex-Lamot, Sashuis, wipbrug (foto 2009-03-21). Routavelo op Fluidr. Gearchiveerd op 24 september 2015. Geraadpleegd op 2014-09-11. Titel door auteur: Belgium 019.
- 'thomesy', Opgehaalde wipbrug bij het oude sas (foto 2013-07-28). thomesy op Fluidr. Gearchiveerd op 24 september 2015. Geraadpleegd op 2014-09-11. Titel door auteur: Flandern 2013 - -_MG_5670.
Lauwers, Kristof, Shermantank bij bruggenhoofd in Klein-Willebroek werd 20 jaar geleden ingehuldigd – 68ste verjaardag bevrijding herdacht. Het Nieuwsblad (1 september 2012). Geraadpleegd op 8 september 2014.
Desmedt, An, Toerisme: Klein-Willebroek – Klein-Willebroek, de toeristische hotspot van het Scheldeland. PublideLuxe magazine. Besté, Puurs (14 mei 2012). Gearchiveerd op 11 september 2014. Geraadpleegd op 11 september 2014.
Inventaris Onroerend Erfgoed
Zie ook: Bronnen.

Bronnen

Bezoek Klein-Willebroek (Pdf). Gidsenvereniging 'Scheldelanders'. Gearchiveerd op 8 september 2014. Geraadpleegd op 8 september 2014.
Vandeputte, Omer, Klein-Willebroek (Google Book). Gids voor Vlaanderen: toeristische en culturele gids voor alle steden en dorpen in Vlaanderen p. 1248–1249. Lannoo (2007). Geraadpleegd op 8 september 2014.
De Keersmaecker, Erik; De Keersmaecker, Bart; Van de Voorde, Hilde, Wandelen in Broek de Naeyer-Biezenweiden (Pdf). Natuurpunt. Geraadpleegd op 11 september 2014. . (Incl. wandelkaart die ook Klein-Willebroek duidelijk situeert)
Codde, Ides, Broekventjestocht andermaal uitgeregend. Wandelgazette (5 december 2011). Gearchiveerd op 11 september 2014. Geraadpleegd op 11 september 2014.

↑ Het Zuidelijk Eiland te Wintam – Kroniek van een groene strijd door Natuurpuntafdelingen Klein-Brabant en Rupelstreek (Pdf). Natuurpunt Klein-Brabant. Geraadpleegd op 22 augustus 2014.
↑ Het Zeekanaal Brussel-Schelde: varen tussen Kapelle-op-den-Bos en Bornem (Pdf). Leerkracht. De Milieuboot. Geraadpleegd op 22 augustus 2014.
↑ Heindonk 02/12/2012. Tracks uit de hele wereld – Wandelen: routes in België. Wikiloc. Geraadpleegd op 9 september 2014.
↑ ^a ^b Oostvaartdijk (ID: 398). Inventaris van het Bouwkundig Erfgoed. Onroerend Erfgoed (Vlaamse Overheid). Gearchiveerd op 11 september 2014. Geraadpleegd op 11 september 2014.
↑ Museum Sashuis. Gemeente Willebroek. Gearchiveerd op 26 augustus 2014. Geraadpleegd op 22 augustus 2014.
↑ Brouwerij Lamot te Boom. Ecomuseum en Archief van de Boomse Baksteen. Gearchiveerd op 23 september 2015. Geraadpleegd op 22 augustus 2014.
↑ Brouwerij Lamot. Gemeente Willebroek. Gearchiveerd op 26 augustus 2014. Geraadpleegd op 22 augustus 2014.
↑ Bosbeheerswerken 2013 – Willebroek start met jaarlijks bosbeheer. Gemeente Willebroek. Gearchiveerd op 26 augustus 2014. Geraadpleegd op 22 augustus 2014.