Kulak

Kulakak (errusieraz: кула́к, translit.: kulak, kʊˈlak ahoskatua, «ukabila», hedaduraz «zekena»; ukraineraz: куркуль, translit.: kurkul), Errusiar Inperioaren azkenalditik eta Sobietar Batasunaren hastapenetarainoko garaian, aberastasun handi samarra zuten nekazarien kategoria bat izan ziren. Errusiar Inperioaren azken urteetan sortuak, 1906. urtean Stolipinen erreformaren ondorioz zenbait errusiar nekazari lur arlo ertainen jabe egin ziren; horiei kulak esaten zitzaien. NEParen sasoian garatu ziren batez ere, eta Stalinek bultzatutako lur kolektibizazioaren ondorioz talde antolatu gisa desagertu ziren.

Marxismo-leninismoaren lehenengo urteetan oso txarto ikusiak izan ziren, baina geroago, Leninek bere lehenengo ideiak apaldu zituen. Stalinen gidaritzapean, 1929-1933. urteen artean kulaken aurkako hainbat ekintza egin zituzten. Hasiera batean lur horien kolektibizazioa lortu nahi zen, eta honekin batera bertako lurralde batzuk industrializatu eta ekoizpena handitu nahi zen. Azkenean gobernuko buruzagiek lurjabe horien eta erresistentzia aktiboa egin zutenen kontrako sarraskiak egin zituzten. Besteak beste, lapurreta, hilketa eta lan esparru edo gulagetara bidali zituzten hainbat lurjabe eta haien sendiak.

Gulagetako lan esparruetara bidalitako kulaken inguruko gizon emakume kopurua milioi bat eta bi milioi tartekoa dela uste da. Bertan laurehun mila bat lagun hil zirela uste da.

Kulak hitza Sobietar Batasunean iraintzat erabiltzen zen.

Nekazaritzaren kolektibizazioa

Hona hemen Lucianik kulak delakoei buruz idatzitakoa, gaur egun historiagile gehienak ontzat ematen duten adibide moduan:

« Stalinek 1928an erabaki zuen kulak deritzona (nekazari maila) deuseztatzea eta nekazari pobre eta erdi mailakoak kolektibizatzea. Kulak horiek aurre egin zioten eta borroka latza gertatu zen. 1929-1930eko neguan, mundu ezagunaren seirenak benetako gerra zibila jasan zuen. Ehunka mila familiari ondasunak kendu zizkieten eta iparraldera erbesteratu zituzten.

Herrietan, han geratutakoak kolkhoz deritzenetan batu ziren, baina aurretik abereak hil zituzten baserri kolektiboei ez ematearren. Esperientzia komunista horrek ez zuen ia ezertarako balio izan, kolkhoz horietara beharturik baitzihoazen, hainbateko presio ekonomiko eta administratiboak derrigorturik.

Zalantzarik nabarituz gero, tropa bidaltzen zuen hara, nahasleekin batera. Ehunka matxinada piztu zen, larrienak Kaukaso eta Siberian (...).

Gaur egun, nekazari familien %60 baino gehiago kolkhozetan bilduta daude; lurrik emankorrenetan, Kouban aldean esaterako, ez dago beste banakako esplotaziorik. Kolkhoz gehienei aertel esaten zaie, hau da, produkzio bide bakarren elkarteak dira: lana, lanabesak, lanerako abereak eta eskulana bateratu egiten dira eta familia bakoitzak bere etxea eta esparrua gorde ditu.

»

—Georges Luciani, "Six ans à Moscou" Paris, 1937.


Kulaken aurkako kanpaina: 1918-1922

Leninen telegrama, 100 kulak urkatzea eskatuz.

1918ko hasieran, Errusiako mendebaldeko hiri askok goseteari aurre egin behar izan zioten elikagaien urritasun kronikoaren ondorioz[1]. Leninek kulak edo nekazari aberatsenei egotzi zien errua, ustez beren finantza-balioa handitzeko ekoiztu zuten alea bereganatzen zutelako. 1918ko maiatzean, errekisizio agindu bat eman zuen, kulaken alea konfiskatzeko destakamendu armatuak ezartzen zituena hirietan banatzeko, eta ekainean Nekazari Pobreen Batzordeen eraketara deitu zuen, errekisizioan laguntzeko[2]. Politika horrek desordena sozial handiak eta indarkeria eragin zituen, destakamendu armatuek nekazari-taldeei aurre egin baitzieten askotan, gerra zibilerako eremua prestatzen lagunduz[3]. Leninen ikuspuntuen adibide nabarmenetako bat 1918ko abuztuan Pentzako boltxebikeei emandako telegrama izan zen, non nekazarien matxinada bat erreprimitzeko eskatzen zien, gutxienez 100 "kulak ezagun, gizon aberats [eta] odol-xukatzaile" urkatuz[4].

Konfiskazioek nekazariak bultzatu zituzten norberak kontsumi zezakeena baino ale gehiago ez ekoiztera, eta ekoizpena amildu egin zen[5]. Goraldian zegoen merkatu beltz batek osatu zuen Estatuak zigortutako ekonomia ofizialazuen[6], eta Leninek espekulatzaileak, estraperlistak eta arpilatzaileak fusilatzera deitu [7]. Bai sozialista-iraultzaileek eta bai ezkerreko sozialista-iraultzaileek ale-jabetze armatuak gaitzetsi zituzten Errusia osoko Sobieten V. Biltzarrean, 1918ko uztailean. Nekazari Pobreen Batzordeek kulak ez ziren nekazariak ere jazartzen zituztela eta, horrela, nekazariaren gobernuaren aurkako sentimenduan laguntzen zutela ohartzean, 1918ko abenduan, Leninek ezabatu egin zituen[8].

Leninek behin eta berriz azpimarratu zuen terrorearen eta indarkeriaren beharra ordena zaharra bertan behera uzteko eta iraultzaren arrakasta ziurtatzeko[9]. Errusia osoko Sobieten Batzorde Exekutibo Zentralaren aurrean, 1917ko azaroan, honakoa adierazi zuen: "Estatua indarkeria erabiltzeko sortutako erakundea da. Lehen, indarkeria hori poltsikoa beteta dutenek erabiltzen zuen, herri osoaren aurka; orain, herriaren intereserako antolatu nahi dugu indarkeria"[10]. Heriotza-zigorra indargabetzeko iradokizunen aurka egin zuen irmoki[11]. Indar antiboltxebikeek bere administrazioa bertan behera utziko zuten beldur, 1917ko abenduan Leninek Kontrarreboluzioari eta Sabotajeari aurre egiteko Larrialdi Batzordea sortzea agindu zuen, edo Txeka, Feliks Dzerzhinskik zuzendutako polizia politikoko indar bat[12].

Erreferentziak

  1. ↑ Fischer, 1964, p. 236; Pipes, 1990, pp. 558, 723; Rice, 1990, p. 170; Volkogonov, 1994, p. 190.
  2. ↑ Fischer, 1964, pp. 236–237; Shub, 1966, p. 353; Pipes, 1990, pp. 560, 722, 732–736; Rice, 1990, p. 170; Volkogonov, 1994, pp. 181, 342–343; Service, 2000, pp. 349, 358–359; White, 2001, p. 164; Read, 2005, p. 218.
  3. ↑ Fischer, 1964, p. 254; Pipes, 1990, pp. 728, 734–736; Volkogonov, 1994, p. 197; Ryan, 2012, p. 105.
  4. ↑ Fischer, 1964, pp. 277–278; Pipes, 1990, p. 737; Service, 2000, p. 365; White, 2001, pp. 155–156; Ryan, 2012, p. 106.
  5. ↑ Fischer, 1964, p. 450; Pipes, 1990, p. 726.
  6. ↑ Pipes, 1990, pp. 700–702; Lee, 2003, p. 100.
  7. ↑ Fischer, 1964, p. 195; Pipes, 1990, p. 794; Volkogonov, 1994, p. 181; Read, 2005, p. 249.
  8. ↑ Service, 2000, p. 385; White, 2001, p. 164; Read, 2005, p. 218.
  9. ↑ Shub, 1966, p. 344; Pipes, 1990, pp. 790–791; Volkogonov, 1994, pp. 181, 196; Read, 2005, pp. 247–248.
  10. ↑ Shub 1966, 312 orr. .
  11. ↑ Fischer 1964, 435–436 orr. .
  12. ↑ Shub, 1966, pp. 345–347; Rigby, 1979, pp. 20–21; Pipes, 1990, p. 800; Volkogonov, 1994, p. 233; Service, 2000, pp. 321–322; White, 2001, p. 153; Read, 2005, pp. 186, 208–209.

Bibliografia

  • Fischer, Louis. (1964). The Life of Lenin. London: Weidenfeld and Nicolson.
  • Lee, Stephen J.. (2003). Lenin and Revolutionary Russia. London: Routledge ISBN 978-0-415-28718-0..
  • Pipes, Richard. (1990). The Russian Revolution: 1899–1919. London: Collins Harvill ISBN 978-0-679-73660-8..
  • Read, Christopher. (2005). Lenin: A Revolutionary Life. London: Routledge ISBN 978-0-415-20649-5..
  • Rice, Christopher. (1990). Lenin: Portrait of a Professional Revolutionary. London: Cassell ISBN 978-0-304-31814-8..
  • Ryan, James. (2012). Lenin's Terror: The Ideological Origins of Early Soviet State Violence. London: Routledge ISBN 978-1-138-81568-1..
  • Service, Robert. (2000). Lenin: A Biography. London: Macmillan ISBN 978-0-333-72625-9..
  • Shub, David. (1966). Lenin: A Biography. London: Pelican.
  • Volkogonov, Dmitri. (1994). Lenin: Life and Legacy. London: HarperCollins ISBN 978-0-00-255123-6..
  • White, James D.. (2001). Lenin: The Practice and Theory of Revolution. Basingstoke, England: Palgrave ISBN 978-0-333-72157-5..

Kanpo estekak

Autoritate kontrola
  • Wikimedia proiektuak
  • Wd Datuak: Q220790
  • Identifikadoreak
  • GND: 4263227-4
  • Hiztegiak eta entziklopediak
  • Britannica: url
  • Wd Datuak: Q220790