MediaWiki

MediaWiki
Тайпа	маьрша программин кхачо[d], вики-движок[d]
Кечдархой	Wikimedia
Язйина тӀехь	PHP[1], JavaScript[d]
Операционни система	кроссплатформалла[d][2]
Дуьххьара арахецар	2002 шеран 25 январь
Аппаратан платформа	кроссплатформалла[d][2]
Лицензи	GNU GPL 2+[d][3]
Сайт	mediawiki.org
Медиафайлаш Викилармехь

MediaWiki (оьрс. Медиавики) — леррина Википеди йазбина вики-движок, лелабо Викимедиан фондан дуккха а кхечу проекташкахь, кхин а доллара а, пачхьалкхан а кхолламашкахь. Йу маьрша ПКх, йаржайо GNU йукъараллин лицензин хьелашца.

MediaWiki йазйина PHP йукъара лело скриптан маттахь а, хаамаш Ӏалашбан лелайо реляцин хаамийн база (MySQL, PostgreSQL, SQLite йа Oracle DB); memcached а, Squid а программа лелайо. MедиаВикис ло агӀонийн базанца болх бен интерфейс, системин администрированин тӀекхачаран бакъонашна дозанаш туху, вики-могӀаман а, кхин а HTML а, Кеп:TeX а(формулашна) форматашкахь таро ло могӀам тобан, таро ло суьрташ а, кхин файлаш а чуйаха, кхи таронаш а ло. Шорйарийн системо лелочунна таро ло шен керла таронаш а, программин интерфейсаш тӀетоха. MediaWiki шира логотипо (2021 шеран 1 апрель кхаччалц) гойтура лело билгалонан мотт, цигахь хьажоргаш хӀиттош йеакӀов къовларгаш лелайо [[ ]].

Истори

MediaWiki йина леррина Википедина немцойн студенто Манске Магнуса. Йуьхьанца лелайора Perl тӀехь йазйина UseModWiki (кхин а йевза, «Фаза I» санна — «Phase I»). Цул тӀаьхьа 2002 шеран 25 январехь (иштта «Манске Магнусан де» цӀе йолу) керла верси («Фаза II» — «Phase II») PHP лело йолайелира.

2009 шеран октябрь кхаччалц проектан коьртехь вара Брион Виббер, иза «Викимедиан» Фондера дӀаваьлча и дарж дӀалецира Старлинг Тима. Версийн урхаллин системин меттана программа йархоша лелайо git. ГӀалаташ нисдархьама а, керла функционалалла кечйархьама а лелайо bugzilla.wikimedia.org адресца лаьтта гӀалатийн ларлелоран система Bugzilla. Йерриг движокан лерина ша www.mediawiki.org вики-проект йу (масех маттахь документаци йу цунна чохь). Движокан гочдаран локализацеш лелайо башха Translatewiki.net сайт тӀехь.

Цул тӀаьхьара, шорйина а, кхин тӀетоьхна а версино цхьаьна хенахь лелайора «Фаза III» («Phase III») цӀе, амма цул тӀаьхьа цӀе хийцира MediaWiki аьлла, хӀунда аьлча и ПКх лело таро хилира Википеди йоцуш, кхин проекташкахь а. «MediaWiki» цӀе — дешнийн бегаш, иза хьакхало «Викимедиа» цӀерах — Википеди кхоьллинчу кхолламах.

Лелор

MediaWiki кхечу шордаршца лелайо Викимедиан фондан а, вики-хостинган Фэндан а дукхахчу проекташкахь. Цул сов, ду оцу движок тӀехь тӀетодина лаӀарш, уьш лерина корпоративашна лело: Enterprise Semantic MediaWiki+, BlueSpice^[4], российн проекты Wiki4Intra^[5], WikiVote. MediaWiki кхин а вики-движокан бух бу MindTouch(ингалс.)нохч..

Прикладан программа хӀотторан интерфейс (API)

MедиаВикихь лерина башха прикладан программа хӀотторан интерфейс, цуо латтадо базера нисса лакхара тӀегӀанан хаамашка. Авторизацина а, хаамаш схьэца а, хийцамаш дӀабахьийта а клиентийн программаша лело таро йу API. Википедица болх беш, нисса оцу интерфейс чухула болх бо веб-агӀон тӀера скрипташа. API кхача таро йу муьлххачу кепара, царна йукъахь front-end и back-end программин чухула а.

Ишттачу программийн масала дало мегар ду Pywikipedia библиотекин, Python маттахь wiki-бот кхоллархьама а, Википеди чура программин ахавтоматан хийцамаш бан лелайо AutoWikiBrowser.

API коьрта аьтту, клиентийн тӀетохар йазйина программин меттан башхалла ца хилар бу, хӀунда аьлча дерриг хеттарш кечдо HTTP протоколца, ткъа жоп ло программа кечйинчун аьтто болу форматехь: XML, сериализацин^[6] PHP йа JSON. Иштта, масала, http://ru.wikipedia.org/w/api.php?action=query&list=recentchanges адресца хаттар дича, клиентийн интерфейсана тӀаьххьара 10 хийцаман исписка ло, JSON форматехь (HTML чохь форматировать йина) кхин тӀе хаамашца.

Хьажа кхин а

• Википеди:MediaWiki хӀоттор
• Википеди:Википедин копи муха йан йеза

Билгалдахарш

Хьажоргаш

• Заглавная страница сайта MediaWiki.org
• Проект MediaWiki на SourceForge.net
• meta:MediaWiki User's Guide
• MediaWiki на WikiMedia
• Сайты, использующие MediaWiki
• Русское сообщество MediaWiki